Πρωτεύουσες καρτέλε
Συχνά οι άνθρωποι εθελοτυφλούν στα πραγματικά στοιχεία, όταν αυτά συγκρούονται με αυτό που θέλουν να πιστεύουν είτε για πολιτικούς είτε για θρησκευτικούς λόγους. Και η καλύτερη ενημέρωση επί του θέματος απλώς εντείνει το πρόβλημα εφόσον όσοι είναι καλά ενημερωμένοι έχουν σαφέστερη εικόνα περί του ποια στοιχεία πρέπει να απορρίψουν για να διατηρήσουν τις πεποιθήσεις τους.
Στις αρχές της Μεγάλης Υφεσης, πολλοί συντηρητικοί πολιτικοί και σχολιαστές αλλά και λίγοι οικονομολόγοι είχαν μια κοσμοθεωρία που συνδύαζε την πίστη στην ελεύθερη αγορά με την περιφρόνηση για την κυβέρνηση. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν μείνει έκπληκτοι όταν ανακάλυψαν πως είχαν δίκιο όσοι προειδοποιούσαν για τη «φούσκα» της αγοράς ακινήτων, αλλά και όταν αποκαλύφθηκε πως οι χρηματαγορές όταν δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις είναι επικίνδυνα ασταθείς. Σύντομα, όμως, ανέκαμψαν και υποστήριξαν πως η χρηματοπιστωτική κρίση ήταν λάθος των προοδευτικών και ότι ο κίνδυνος που απειλούσε πλέον την οικονομία μας δεν προερχόταν από την κρίση, αλλά από τις προσπάθειες των πολιτικών να περιορίσουν τη ζημιά.
Προπαντός άρχισαν να προειδοποιούν για τα δεινά που θα επέφερε η «τύπωση χρήματος». Τον Μάιο του 2009, για παράδειγμα, άρθρο της Wall Street προειδοποιούσε πως επρόκειτο να εκτιναχθούν τα επιτόκια και ο πληθωρισμός «τώρα που το Κογκρέσο και η Federal Reserve έχουν κατακλύσει τον κόσμο με δολάρια». Το 2010, μια ομάδα άγνωστων συντηρητικών οικονομολόγων με ανοικτή επιστολή στον Μπεν Μπερνάνκι προειδοποιούσε ότι οι πολιτικές του εγκυμονούσαν τον κίνδυνο «υποτίμησης του νομίσματος και αύξησης του πληθωρισμού». Πήραν με το μέρος τους εξέχοντες πολιτικούς όπως ο Πολ Ράιαν. Η πραγματικότητα, βέβαια, δεν συνεργάστηκε μαζί τους. Μολονότι η Fed συνέχισε την αναπτυξιακή της πολιτική, ο ισολογισμός της διογκώθηκε σε περισσότερα από 4 τρισ. δολάρια, ποσό πενταπλάσιο του αντίστοιχου πριν από την κρίση, αλλά ο πληθωρισμός παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα.
Το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων που διοχέτευσε στην οικονομία η Fed απλώς συγκεντρώθηκε είτε σε αποθεματικά τραπεζών ή σε αποταμιεύσεις ατόμων, έγινε δηλαδή ακριβώς αυτό που είχαν προβλέψει οι οικονομολόγοι της αντίθετης πλευράς.
Περιττό να αναφέρω ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ένα πολιτικά ελκυστικό οικονομικό δόγμα διαψεύδεται στην πράξη. Στην πραγματικότητα, σχεδόν κανένας από όλους όσοι προειδοποιούσαν για την άνοδο του πληθωρισμού δεν αναγνώρισε ποτέ πως έκανε λάθος. Ορισμένοι έχουν προβάλει ένα συνωμοσιολογικό επιχείρημα, ότι δηλαδή στην πραγματικότητα έχει σημειωθεί άνοδος του πληθωρισμού, αλλά η κυβέρνηση ψεύδεται. Και παρεμπιπτόντως, αυτά δεν τα λένε τίποτε μπλόγκερ αλλά καθηγητές του Χάρβαρντ. Παράλληλα, οι οπαδοί της θεωρίας ότι επίκειται υποτίμηση του νομίσματος επαναλαμβάνουν τους ίδιους ισχυρισμούς αδιαφορώντας για τη διάψευσή τους.
Θα αναρωτιέστε, βέβαια, για ποιο λόγο τα ζητήματα νομισματικής πολιτικής αντιμετωπίζονται με παραδοξολογίες, όπως αυτά περί της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους ή περί της κλιματικής αλλαγής. Δεν είναι τεχνικό ζήτημα και όχι θέμα πίστης η διαχείριση της προσφοράς χρήματος; Αποδεικνύεται λοιπόν πως και το χρήμα εμπίπτει στην κατηγορία των... θεολογικών ζητημάτων. Μεγάλη μερίδα όσων πρόσκεινται στη Δεξιά αντιπαθούν κάθε είδος κρατικού παρεμβατισμού. Αν, άλλωστε, εξετάσουμε τι γίνεται στους κόλπους του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, θα διαπιστώσουμε πως η θεωρία ότι επίκειται υποτίμηση και απαξίωση του αμερικανικού νομίσματος κερδίζει συνεχώς έδαφος παρά το γεγονός ότι διαψεύδεται διαρκώς.
PAUL KRUGMAN / THE NEW YORK TIMES
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου