Η Ελλάδα ως θύμα

                                                                                             Του Πωλ Κρούγμαν

Από τότε που στην Ελλάδα χτυπούν τα τύμπανα, έχουμε ακούσει πολλά για το τι συμβαίνει με κάθε τι το Ελληνικό. Μερικές από τις κατηγορίες είναι αληθινές, μερικές  λάθος - αλλά όλες  είναι εκτός θέματος. Ναι, υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις στην οικονομία στην Ελλάδα, στην πολιτική της και χωρίς αμφιβολία στην κοινωνία της. Αλλά αυτές οι παραλείψεις δεν είναι αυτό που προκάλεσε την κρίση που διαλύει την Ελλάδα  και απειλεί να εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη. Όχι, οι ρίζες αυτής της καταστροφής βρίσκονται βορειότερα, στις Βρυξέλλες, στη Φρανκφούρτη και το Βερολίνο, όπου αξιωματούχοι δημιούργησαν ένα  ίσως μοιραία ελαττωματικό νομισματικό σύστημα που όξυνε τα προβλήματα. Και η λύση στην κρίση, αν υπάρχει, θα πρέπει να προέλθει από τα ίδια μέρη.

Η Ελλάδα παρουσιάζει πολύ διαφθορά και μεγάλη φοροδιαφυγή, και η ελληνική κυβέρνηση είχε τη συνήθεια να λειτουργεί με τρόπο πέρα ​​από τις δυνατότητές της χώρας.  Η ελληνική παραγωγικότητα της εργασίας είναι χαμηλή σε σχέση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα - περίπου το 25 τοις εκατό κάτω από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, η παραγωγικότητα της εργασίας, ας πούμε, του Μισισιπή είναι εξίσου χαμηλή με τα αμερικανικά πρότυπα στα ίδια περίπου επίπεδα.

Από την άλλη πλευρά, πολλά πράγματα που ακούμε για την Ελλάδα δεν είναι ακριβώς αληθινά. Οι Έλληνες δεν είναι τεμπέληδες - αντιθέτως, εργάζονται περισσότερες ώρες από σχεδόν οποιονδήποτε άλλον στην Ευρώπη, και πολύ περισσότερες ώρες από τους Γερμανούς  ειδικότερα. Ούτε η Ελλάδα έχει ένα  ανεξέλεγκτο κράτος πρόνοιας, όπως οι συντηρητικοί υποστηρίζουν. Οι κοινωνικές δαπάνες της ως ποσοστό του ΑΕΠ,  είναι σημαντικά χαμηλότερες απ’ ότι  στη Σουηδία ή τη Γερμανία, χώρες που έχουν μέχρι στιγμής ξεπεράσει την ευρωπαϊκή κρίση αρκετά καλά. Λοιπόν, πώς μπήκε  η Ελλάδα μπει σε τέτοια ταλαιπωρία ; Ο ένοχος είναι το ευρώ.

Δεκαπέντε χρόνια πριν Ελλάδα δεν ήταν παράδεισος, αλλά ούτε βρισκόταν  σε κρίση. Η ανεργία ήταν υψηλή, αλλά όχι καταστροφική, και η χώρα  τα κατάφερνε στις διεθνείς αγορές, κερδίζοντας αρκετά από τις εξαγωγές, τον τουρισμό, τη ναυτιλία και άλλες πηγές ώστε να χρηματοδοτεί τις εισαγωγές της. Στη συνέχεια, η Ελλάδα προσχώρησε στο ευρώ, και ένα φοβερό πράγμα συνέβη: οι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν ότι ήταν ένα ασφαλές μέρος για επενδύσεις. Διεθνείς χρηματοδοτήσεις εισρεύσαν στη χώρα, ορισμένες από τις οποίες, αν και όχι όλες, για να καλύψουν τα κυβερνητικά ελλείμματα. Η οικονομία αναπτύχθηκε, αυξήθηκε ο πληθωρισμός, και η Ελλάδα μετατράπηκε αυξητικά σε μη ανταγωνιστική οικονομία.  Σίγουρα,  οι Έλληνες σπατάλησαν πολλά, αν όχι τα περισσότερα από τις χρηματικές εισροές, αλλά το ίδιο έκαναν και όλοι όσοι εγκλωβίστηκαν από τη φούσκα του ευρώ.  Και τότε έσκασε η φούσκα, και φάνηκαν οι βασικές  ρωγμές σε ολόκληρο το σύστημα του ευρώ. Αναρωτιέται κανείς  γιατί η  νομισματική ζώνη του δολαρίου δε  γονατίζει από περιφερειακές κρίσεις όπως αυτές που πλήττουν την Ευρώπη; Η απάντηση είναι ότι στις ΗΠΑ έχουμε μια ισχυρή κεντρική κυβέρνηση και οι παρεμβάσεις της  παρέχουν αυτόματη διασώσεις σε προβληματικές καταστάσεις.

Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τι θα είχε συμβεί στη Φλόριντα, στον απόηχο της τεράστιας φούσκας της αγοράς κατοικίας, αν η πολιτεία έπρεπε να αντιμετωπίσει μόνη της την κρίση. Ή σκεφτείτε το  παλαιότερο παράδειγμα, αυτό της κρίσης δανείων στο Τέξας στη  δεκαετίας του 1980. Και εδώ, το κράτος, η Ουάσιγκτον παρενέβει σε μια κλίμακα αδιανόητη στη σύγχρονη Ευρώπη.

Η Ελλάδα, αν και όχι χωρίς δική της ευθύνη, οδηγήθηκε στην κρίση κυρίως λόγω της αλαζονείας των Ευρωπαίων αξιωματούχων, ως επί το πλείστον από τις πλουσιότερες χώρες, οι οποίοι είναι πεπεισμένοι ότι θα μπορούσαν να δημιουργήσουν  ένα ενιαίο νόμισμα χωρίς να υπάρχει μια ενιαία κυβέρνηση. Και αυτοί οι ίδιοι αξιωματούχοι έχουν κάνει την κατάσταση ακόμα χειρότερη με το να επιμένουν στο  ότι τα προβλήματα  αυτού του ενιαίου νομίσματος προκλήθηκαν από την ανεύθυνη συμπεριφορά των νότιων Ευρωπαίων. Και ότι όλα θα λειτουργήσουν καλώς αν μόνο οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να υποφέρουν λίγο περισσότερο.

Γεγονός είναι ότι οι Έλληνες δεν μπορούν να λύσουν αυτήν την κρίση έτσι κι αλλιώς. Η μόνη διέξοδος είναι να συνειδητοποιήσουν οι Γερμανοί και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα  ότι αυτοί πρέπει να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, ξοδεύοντας περισσότερο και, ναι, να αποδεχθούν υψηλότερο πληθωρισμό. Αν δε συμβεί αυτό η Ελλάδα θα μείνει στην ιστορία ως το θύμα της συμπεριφοράς τους.

Η Γερμανία βλάπτει την ευρωζώνη

Πωλ Κρούγμαν

Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ έχει δίκιο όταν υποστηρίζει ότι η οικονομική πολιτική της Γερμανίας εμποδίζει τις προσπάθειες των εταίρων της να βγουν από τη δίνη της κρίσης, αναφέρει ο Πολ Κρούγκμαν.Όπως υπογραμμίζει, η ιστορία της ευρωζώνης δείχνει πως το ευρώ είναι αυτό που δημιούργησε τεράστιες ανισορροπίες, με τεράστια κεφάλαια να μεταφέρονται από τον πυρήνα, στην περιφέρεια.

Στην συνέχεια προκλήθηκε μια ξαφνική διακοπή των κεφαλαιακών ροών, αναγκάζοντας τις χώρες της περιφέρειας να μειώσουν απότομα τα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.Σύμφωνα με τον Π. Κρούγμαν τα δυσάρεστα νέα για την περιφέρεια είναι πως μέχρι σήμερα η προσαρμογή στο ισοζύγιο οφείλεται στην ύφεση και την πτώση των εισαγωγών και όχι στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Ως εκ τούτου η βελτίωση στο ισοζύγιο της Ισπανίας έχει στοιχίσει την αύξηση της ανεργίας στο 25%.

Κανονικά, σημειώνει ο Π. Κρούγκμαν, θα περίμενε κανείς πως η προσαρμογή θα ήταν περισσότερο συμμετρική, με τις πλεονασματικές χώρες να μειώνουν τα πλεονάσματα τους, καθώς οι ελλειμματικές χώρες περιορίζουν τα ελλείμματα τους.Αλλά η Γερμανία δεν έχει μειώσει καθόλου το πλεόνασμα της και αυτό δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην υπόλοιπη Ευρώπη και στην παγκόσμια οικονομία.

Επιτυγχάνοντας μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα, η Γερμανία πλήττει την ανάπτυξη και την απασχόληση στον υπόλοιπο κόσμο, τονίζει ο Π. Κρούγκμαν. Οι Γερμανοί μπορεί να μην το καταλαβαίνουν αυτό, αλλά είναι στοιχειώδες οικονομικά, υπογραμμίζει.Στην ουσία, γράφει ο Π. Κρούγκμαν, η Γερμανία εφαρμόζει πολιτική λιτότητας παρά την υψηλή πιστοληπτική της αξιολόγηση και οδηγεί στην σύσφιξη της οικονομικής πολιτικής στην ευρωζώνη.

Από μια άποψη, η Γερμανία πραγματοποιεί μέσω του ευρώ μια τεράστια παρέμβαση στις συναλλαγματικές ισοτιμίες, κρατώντας χαμηλά το "σκιώδες γερμανικό μάρκο" (Shadow Deutsche Mark).O νομπελίστας οικονομολόγος επισημαίνει στο blog του πως δεν περιμένει από τους Γερμανούς να αλλάξουν στάση. Όπως γράφει ειρωνικά, οι Γερμανοί δεν τα καταφέρνουν και πολύ καλά όσον αφορά τα μακροοικονομικά και περιμένουν να γίνουν όλοι σαν αυτούς και να καταγράφουν τεράστια εμπορικά πλεονάσματα.

---

Ο Πωλ Κρούγμαν ( Paul Krugman ) είναι κορυφαίος Αμερικάνος νεοκεϋνσιαστής οικονομολόγος, βραβευμένος με βραβείο Νόμπελ και τακτικός αρθρογράφος των New York Times, από όπου προέρχεται και το παρών άρθρο.