Το Grexit έρχεται και όλοι πλέον χορεύουν γύρω από μια τέτοια προοπτική. Οι παλιές αθλιότητες για "συμμορία της δραχμής" δεν εμφανίζονται πλέον στο προσκήνιο, αλλά η κινδυνολογία που εξαπολύουν οι Γερμανοτσολιάδες των κεντρικών ΜΜΕ ενάντια στην έξοδο απο το ευρώ και τη μετάβαση στο εθνικό μας νόμισμα, κορυφώνεται σε υστερικό πλέον βαθμό. Βέβαια οι σοβαροί ανεξάρτητοι διεθνείς οικονομολόγοι σχεδόν στο σύνολό τους, υποστηρίζουν την αναγκαιότητα του Grexit. Στο περιθώριο αυτής της κοινής άποψης, γίνονται διάφορες προσεγγίσεις όπως αυτές που δημοσίευσε πρόσφατα η HuffPost Greece από ξένους αναλυτές όπου σχολιάζονται οι κίνδυνοι που διατρέχουν σήμερα την Ευρώπη, τί πρέπει να αλλάξει στην Ευρωπαϊκή
Ένωση και την Ευρωζώνη. προβληματίζονται άν υπάρχει εναλλακτική στην πολιτική λιτότητας και ποια λύση θα μπορούσε να αποβεί σωτήρια για το χρέος. Επιπλέον, αναλύουν πως θα διαμορφωνόταν σε ευρωπαϊκό επίπεδο το σκηνικό σε περίπτωση που το Grexit γινόταν πραγματικότητα. Και απαντούν στο ερώτημα των ημερών, υπάρχει στα αλήθεια η πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ.
Ένωση και την Ευρωζώνη. προβληματίζονται άν υπάρχει εναλλακτική στην πολιτική λιτότητας και ποια λύση θα μπορούσε να αποβεί σωτήρια για το χρέος. Επιπλέον, αναλύουν πως θα διαμορφωνόταν σε ευρωπαϊκό επίπεδο το σκηνικό σε περίπτωση που το Grexit γινόταν πραγματικότητα. Και απαντούν στο ερώτημα των ημερών, υπάρχει στα αλήθεια η πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ.
Grexit: Οι φόβοι και οι υποθέσεις
«Φοβάμαι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι προετοιμασμένη για έξοδο της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ», σχολιάζει η καθηγήτρια Πολιτικής Οικονομίας στο London School of Economics, Waltraud Schelkle και εξηγεί ότι η Ευρώπη «διεθνώς έχει μειώσει σε μεγάλο βαθμό την έκθεσή της στη χώρα ενώ υπάρχουν 30 δισ. από τον ESM, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την επανακεφαλαιοποίηση ή την αποζημίωση των επίσημων κατόχων ελληνικών ομολόγων, κυρίως της ΕΚΤ και του ΔΝΤ».
«Αυτό με κάνει να πιστεύω ότι η Ελλάδα δεν έχει μεγάλη διαπραγματευτική δύναμη σε ό,τι αφορά στην ελάφρυνση χρέους», συμπληρώνει η κ. Schelkle, η οποία αυτές τις ημέρες βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο του Harvard και ολοκληρώνει μελέτη για τη νομισματική ολοκλήρωση.
Από τη δική της πλευρά, η Vicky Price, επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος στο Centre for Economic and Business Research στο Λονδίνο και συγγραφέας του Greekonomics απαντά, «Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ δεν θα λύσει τα προβλήματα της χώρας. Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα είναι περισσότερο ένα σύμπτωμα παρά η αιτία για τα προβλήματα της Ευρωζώνης, τα οποία απορρέουν από την κακή θεσμική της συγκρότηση και την άστοχη προσδοκία για τον τρόπο που το σύστημα θα μπορούσε να λειτουργήσει». Η κ. Pryce εξηγεί επίσης ότι «η Ελλάδα είναι συνήθως ο αποδιοπομπαίος τράγος για το τι πάει στραβά στην Ευρωζώνη» ενώ προσθέτει ότι ναι μεν οι Έλληνες έχουν επιδεινώσει την ήδη επιβαρυμένη κατάσταση - αλλά έως ενός σημείου, και ότι δεν μπορούν να συνεχίζουν να κατηγορούνται εξ ολοκλήρου για τα δεινά της Ευρώπης.
«Πάνω από όλα η Ελλάδα αντιπροσωπεύει μόλις το 2% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης», εξηγεί.
Ο δρ Michael Taylor, επικεφαλής αναλυτής στην Oxford Analytica, τονίζει «Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι σκοτεινό εδώ. Δεν ψάχνουν για αποδιοπομπαίους τράγους».
«Μέχρι τώρα, η ζώνη του ευρώ έμεινε ενωμένη παρά την εύθραυστη οικονομική της δομή, γιατί κρίθηκε από τους κορυφαίους Ευρωπαίους πολιτικούς αρχηγούς ως αδιαμφησβήτητο επίτευγμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης (Αn ever closer union). Επομένως, υπήρχαν ισχυρές δυνάμεις να κρατούν τη ζώνη του ευρώ ενωμένη, πολιτικά κι όχι επειδή είχε νόημα οικονομικά», εξηγεί.
- Γιατί όμως τόσος ξαφνικός πανικός;
«Η πολιτική αστάθεια δεν ήταν ποτέ αρεστή στις αγορές», λέει η κ. Pryce. «Για την Ελλάδα ωστόσο οι ανησυχίες που υπάρχουν αφορούν το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών και την αλλαγή της κυβέρνησης με μία η οποία θέλει να επαναδιαπραγματευτεί το πρόγραμμα διάσωσης εξ ολοκλήρου, που δεσμεύεται για μεγάλης κλίμακας εθνικοποιήσεις και δαπάνης πολλών χρημάτων προκειμένου να αποκαταστήσει το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων», προσθέτει και συνεχίζει «οι αγορές συνεπώς ανησυχούν για μία τεχνική αν όχι για πραγματική χρεοκοπία».
Όπως εξηγεί, η Επικεφαλής Οικονομικός Σύμβουλος στο Κέντρο Οικονομικών Ερευνών και Επιχειρήσεων, «είδαμε τα τριετή ομόλογα να αυξάνουν κοντά στο 9%, υψηλότερα από τα δεκαετή ομόλογα με την αγορά να βυθίζεται έπειτα από την ανακοίνωση για την επίσπευση της προεδρικής εκλογής».
«Αυτό είναι ενδεικτικό της ανησυχίας για χρεοκοπία», αφού, συμπληρώνει «Οι αναλυτές ανησυχούν ότι έπειτα από πρόωρες εθνικές εκλογές, το αποτέλεσμα των οποίων μπορεί να φανεί ασαφές, θα υπάρξουν άμεσα εκλογές ξανά και ότι η Ελλάδα θα φύγει από το ευρώ».
- Τι φοβάται όμως η Ευρώπη;
- Τι φοβάται όμως η Ευρώπη;
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση φοβάται ότι εάν η Ελλάδα χρεοκοπήσει ή επαναδιαπραγματευτεί το χρέος της, άλλες χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία θα θελήσουν να κάνουν το ίδιο προκειμένου να διευκολύνουν την επιβαρυμένη οικονομικά θέση τους. Επίσης χώρες, όπως η Ιταλία, η οποία βυθίζεται ξανά στην ύφεση, θα εγκαταλείψουν τις μεταρρυθμίσεις τις οποίες άλλωστε δύσκολα εφαρμόζουν και ότι θα πιέσουν για μία ανανεωμένη δημοσιονομική επέκταση (fiscal expansion)», απαντά η κ. Pryce και τονίζει «Κυρίως όμως φοβούνται ότι εάν η Ελλάδα για κάποιον λόγο φύγει από το ευρώ, τότε όλα τα κράτη-μέλη - με μορφή χιονοστιβάδας - θα την ακολουθήσουν οδηγώντας το εγχείρημα του ευρώ, όπως όλοι το γνωρίζουμε, στο τέλος».
Ο κ. Taylor της Oxford Analytica εξηγεί ότι «ίσως οι Ευρωπαίοι δεν είναι έτοιμοι να συνεργαστούν με τον ΣΥΡΙΖΑ γιατί δεν εμπιστεύονται ότι θα συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις», αφού όπως ο ίδιος εξηγεί το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει υποσχεθεί να αποκαταστήσει τους μισθούς και τις συντάξεις στα προ κρίσης επίπεδα.
«Ο ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διάρκεια της προηγούμενης προεκλογικής περιόδου είχε υποστηρίξει την έξοδο από το ευρώ. Ωστόσο, εγώ τώρα πιστεύω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε και θέλει να μείνει η Ελλάδα στο ευρώ. Το πρόβλημα είναι ότι ίσως δεν πρόκειται πια για μία απόφαση που θα πάρει το ίδιο το κόμμα. Ίσως να είναι απόφαση της υπόλοιπης Ευρωζώνης να εκδιώξει την Ελλάδα από το ευρώ, γιατί περιμένει ο ΣΥΡΙΖΑ να καταστρέψει ό,τι έχει επιτευχθεί από πλευράς μεταρρυθμίσεων τα τελευταία συνολικά τέσσερα χρόνια και δεν θα θέλει πλέον να διασώσει τη χώρα».
Αντίθετα, η Vicκy Pryce εξηγεί «Θεωρώ ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θέλουν να κρατήσουν την Ελλάδα στο ευρώ αλλά δεν έχουν κατανοήσει (misundertanding) τις πιέσεις κάτω από τις οποίες βρίσκεται η χώρα».
«Ειλικρινά, εάν το Ηνωμένο Βασίλειο ή οποιοδήποτε άλλο κράτος – μέλος της ΕΕ είχε βιώσει μία τόσο δραματική μείωση στο βιοτικό επίπεδο, όπως έχει βιώσει τα τελευταία 6 χρόνια η Ελλάδα με την μείωση του βιοτικού της επιπέδου έως 25% στο ΑΕΠ, θα είχαμε επανάσταση, και όχι μία σχετικά σιωπηλή αποδοχή», δηλώνει σημειώνοντας ότι η υπομονή έχει εξαντληθεί και ότι είναι η στροφή προς την ανάπτυξη είναι αναγκαία, «πρόβλημα που δεν αντιμετωπίζει μόνο η Ελλάδα αλλά και πολλές χώρες στην Ευρωζώνη».
Και προσθέτει, «Χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, οι οποίες βγήκαν από το Μνημόνιο το τελευταίο έτος, παλεύουν ακόμη με το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ». Ποσοστό το οποίο όπως επισημαίνει η αναλυτής Pryce δεν έχει μεγάλη διαφορά από εκείνο της Ελλάδας, το οποίο είναι 123% για την Ιρλανδία και 141% για την Πορτογαλία, αυξημένα κατά 25% και 80% αντίστοιχα για την καθεμια από το πρώτο ξέσπασμα της λιτότητας. «Οι συνταγές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έχουν αφήσει τις χώρες αυτές με τεράστια προβλήματα προς επίλυση. Η λιτότητα δεν έκανε τα μαγικά της», εξηγεί.
- Τι πρέπει λοιπόν να αλλάξει η Ευρώπη στην μέχρι πρότινος πολιτική της προκειμένου να αποφευχθεί μία νέα διάχυση της κρίσης;
«Η Ευρώπη δεν αποτελεί, δυστυχώς, μία οντότητα χάραξης πολιτικής σε αυτή την περίπτωση και η ΕΚΤ έχει σε μεγάλο βαθμό εξαντλήσει σε αυτό το επίπεδο τις δυνατότητές της. Δεν πιστεύω ότι η ποσοτική χαλάρωση μπορεί να κάνει τώρα τη διαφορά. Είναι πολύ αργά. Αυτό θα βοηθούσε το 2011 και 2012», εξηγεί η Waltraud Schelkle από την Αμερική.
- Τι πρέπει λοιπόν να αλλάξει η Ευρώπη στην μέχρι πρότινος πολιτική της προκειμένου να αποφευχθεί μία νέα διάχυση της κρίσης;
«Η Ευρώπη δεν αποτελεί, δυστυχώς, μία οντότητα χάραξης πολιτικής σε αυτή την περίπτωση και η ΕΚΤ έχει σε μεγάλο βαθμό εξαντλήσει σε αυτό το επίπεδο τις δυνατότητές της. Δεν πιστεύω ότι η ποσοτική χαλάρωση μπορεί να κάνει τώρα τη διαφορά. Είναι πολύ αργά. Αυτό θα βοηθούσε το 2011 και 2012», εξηγεί η Waltraud Schelkle από την Αμερική.
«Η Ευρώπη πρέπει να αναγνωρίζει περισσότερο δυναμικά και επιτακτικά ότι η Ελλάδα έχει καταφέρει πολλά ενώ έχει υποφέρει επίσης πολλά στο όνομα της δημοσιονομικής εξυγίανσης», δηλώνει η Pryce. «Οπότε αντί να επιβάλλει ακόμη περισσότερους όρους, θα πρέπει να κοιτάξει να βρει καλύτερους τρόπους να ελαφρύνει τη λιτότητα και να αποδεχθεί ότι οι Έλληνες μπορούν να κάνουν περισσότερα για την σύσφιξη της οικονομίας τους. Εάν οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν πολιτική αβεβαιότητα τότε θα πρεπε να επιτρέψουν στην Ελλάδα να φύγει από το προγράμματος διάσωσης υπό όρους αλλά να αφοσιωθεί στην ανάπτυξη», προσθέτει.
- Υπάρχει όμως εναλλακτική στη λιτότητα;
«Ναι φυσικά και υπάρχει εναλλακτική λύση στη λιτότητα. Οι ΗΠΑ το έχουν αποδείξει. Πρόκειται για μία χώρα η οποία θα έπρεπε να βιώνει μία τόσο βαθιά κρίση όσο και η Ευρώπη», απαντά η Waltraud Schelkle. «Η λιτότητα είναι προ-κυκλική περιοριστική οικονομική πολιτική σε περίοδο ύφεσης. Η αρχή είναι ίδια όπως σε ένα πρόγραμμα παροχής κινήτρων: Να συμβαίνει σταδιακά, όχι μόνο για λόγους δικαιοσύνης αλλά και για λόγους αποτελεσματικότητας. Τελευταίοι πρέπει να περικοπούν οι μισθοί, οι συντάξεις οι μεταβιβάσεις και τα πρώτα οι υψηλοί μισθοί και τα υψηλά εισοδήματα. Να αυξηθούν μόνο οι φόροι για τα υψηλά εισοδήματα κι όχι για τα χαμηλά», τονίζει.
«Η αλήθεια είναι ότι όλα αυτά τα χρόνια λιτότητας έχουν ως αποτέλεσμα τη μερική μεταρρύθμιση της οικονομίας και όχι μία πραγματική αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Και η Ευρώπη χρειάζεται να δράσει σύντομα καθώς η διάχυση της κρίσης σε άλλα κράτη-μέλη ανησυχεί τις αγορές οι οποίες παρατήρησαν την άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων σε πολλές χώρες της ευρωζώνης κι όχι μόνο στην Ελλάδα» επισημαίνει η κ. Pryce.
Αντίθετα σωστή κρίνει «υπό ορισμένες προϋποθέσεις» την πολιτική λιτότητας για την Ελλάδα ο Michael Taylor καθώς όπως τονίζει «Υπήρχαν πολλά λάθη στο οικονομικό μοντέλο που ακολουθούνταν πριν το 2010». Ωστόσο, παραδέχεται ότι υπάρχει εναλλακτική στην πολιτική λιτότητας αλλά μονάχα στη θεωρία αφού όπως εξηγεί στην πράξη είναι μη εφαρμόσιμη.
«Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν υιοθετήσει σε μεγάλο βαθμό την ορθόδοξη πολιτική των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών ως ευαγγέλιο. Επίσης είναι πολύ δύσκολο να δανειστείς όταν το χρέος είναι σε υψηλά επίπεδα. Θα μπορούσε να επιτευχθεί κάτι με την ποσοτική χαλάρωση η οποία διοχετεύει χρήματα στο τραπεζικό σύστημα χωρίς να αυξάνει το χρέος. Ωστόσο και πάλι η Γερμανία έχει ενστάσεις», είπε χαρακτηριστικά και εξηγεί ότι μία ώθηση θα μπορούσε να προέλθει από την άμεση ξένη επένδυση (FDI) και μία στροφή του τουρισμού στην Ελλάδα σε πιο ελίτ τουρισμό.
- Ποια λοιπόν λύση θα μπορούσε να είναι σωτήρια για το χρέος;
«Το πιο σημαντικό είναι η Ελλάδα να επαναδιαπραγματευτεί/διαγράψει το χρέος της», τονίζει η Vicκy Pryce προσθέτοντας ότι αυτό για να επιτευχθεί είναι αναγκαίο «να συνοδεύεται από στοχευμένα αναπτυξιακά μέτρα και λιγότερους άμεσους φόρους όπως ο δυσβάσταχτος φόρος ακίνητης περιουσίας». Επίσης, θεωρεί ουσιώδες την ανάπτυξη μίας στρατηγικής για επενδύσεις. «Η Ελλάδα χρειάζεται απελπισμένα να αναπτύξει μία στρατηγική για επενδύσεις η οποία θα επιτρέψει στη χώρα να εξερευνήσει σωστά, υπό αυστηρούς κανόνες, τις δυνατότητες του τουρισμού, της γεωργίας, των φυσικών πόρων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, να αυξήσει την συνεισφορά από τη ναυτιλία και να αναπτύχθει ως ένα εμπορικό κέντρο και κέντρο υπηρεσιών στην περιοχή,για όλη την περιοχή (βόρεια, ανατολικά και νότια) και να το συνδέσει με τη Δύση – κάτι που μπορεί να κάνει δεδομένης της στρατηγικής της θέσης».
«Η μόνη λύση για το ελληνικό πρόβλημα χρέους είναι ακόμη μία μαζική διαγραφή του. Δεν υπάρχει άλλη λύση προκειμένου η Ελλάδα να μπορεί να αποπληρώσει το χρέος των περισσότερων από 315 δισεκατομμύρια ευρώ, το οποίο είναι περίπου το 175% του ΑΕΠ», τονίζει ο κ. Tayler και συμπληρώνει ωστόσο ότι «Μόνο μία κυβέρνηση η οποία θα ήταν σοβαρή να προχωρήσει με τις μεταρρυθμίσεις θα μπορούσε να πείσει τους πιστωτές της να εγκαταλείψουν για πάντα την ιδέα να λάβουν πίσω όλα τα χρήματα που δάνεισαν».
«Ναι κάποια ελάφρυνση χρέους θα μπορούσε να είναι μέρος της λύσης», απαντά και η Waltraud Schelkle επισημαίνοντας δε ότι «κάτι τέτοιο δεν είναι πολιτικά εφικτό ακόμη και για έναν τον πολιτικό ο οποίος θα ήταν ο πιο θετικά διακείμενος υπέρ της Ελλάδας». «Η Ελλάδα είναι ένας κατά συρροήν φυγόδικος για το δημόσιο χρέος της*. Όσο δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στην υπόλοιπη Ευρώπη ότι η Ελλάδα έχει αλλάξει ριζικά, η ΕΕ μπορεί να συγχωρεθεί για την απροθυμία της να διαγράψει το χρέος», τονίζει και συνεχίζει «Διερωτώνται οι Ευρωπαίοι: Τι έχει κάνει η Ελλάδα για την Ευρώπη;. Δεν είναι μία άδικη ερώτηση», σημειώνει.
*Reinhart, Rogoff, (2009), This Time is Different.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου