Απασχολησιμότητα, επιχειρηματικότητα και καινοτομία[1]

Στη σύγχρονη εποχή, η τεχνολογία και η οικονομία τρέχουν με ιλιγγιώδη ρυθμό που δεν έχει προηγούμενο στο παρελθόν. Νέες ανακαλύψεις συσσωρεύονται καθημερινά. Στα τελευταία είκοσι χρόνια έχουν γίνει τόσες ανακαλύψεις όσες σε πολλούς παλαιότερους αιώνες. Νέα επαγγέλματα και ειδικότητες γεννιούνται, άλλα μαραίνονται και ορισμένα πεθαίνουν. Αυτή η ταχύτητα με την οποία τρέχει η εποχή μας αναδεικνύει νέες πραγματικότητες που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη στα θέματα της επιχειρηματικότητας και της αγοράς εργασίας. Οι επιχειρηματίες και ο εργαζόμενοι οφείλουν  να παρακολουθούν τις εξελίξεις αυτές και να προσαρμόζονται κατάλληλα. 

Στα πλαίσια της σύγχρονης αυτής οικονομικής πραγματικότητας, αναδεικνύεται η βαρύτητα και σημασία της απασχολησιμότητας και της καινοτομίας.  Η απασχολησιμότητα που ως όρος έχει ενταχθεί πρόσφατα στη  θεωρία  της οικονομικής της εργασία και στις πρακτικές της εφαρμογές, αναφέρεται στην ευελιξία των  εργαζομένων να προσαρμόζονται στις ταχύτατες εξελίξεις της αγοράς εργασίας στη σύγχρονη εποχή ώστε να έχουν συνεχή απασχόληση μεταπηδώντας, ύστερα από σύντομη μετεκπαίδευση, σε νέες συνήθως συναφείς ή και διαφορετικές εργασιακές ειδικότητες με μεγαλύτερη ζήτηση. Με την έννοια του καινούριου, του νέου, αυτή καθαυτή η έννοια της απασχολησιμότητας αποτελεί καινοτομία στη θεωρία και στην πράξη.

Η καινοτομία αφορά οτιδήποτε σχετίζεται με  μια καινούρια έννοια, ιδέα, ενέργεια, δραστηριότητα. Ειδικότερα η επιχειρησιακή καινοτομία, αναφέρεται σε νέες, πρωτότυπες επιχειρηματικές δράσεις που με την εφαρμογή τους στην πράξη, μπορεί να παράγουν κέρδος, θέσεις εργασίας και διαρκή απασχολησιμότητα.

Οι καινοτόμες επιχειρηματικές δράσεις, οι νέες επιχειρηματικές ιδέες και δράσεις που κάλυπταν με επιτυχία ένα κενό στην αγορά, αποτελούσαν πάντοτε μια επικερδή οικονομική δραστηριότητα. Αν στο παρελθόν μιας περισσότερο στατικής παρά μετεξελισσόμενης οικονομίας, η καινοτομία ήταν επικερδής, στη σημερινή εποχή των  τεχνολογικών και οικονομικών αλμάτων, συνιστά μια πολλαπλασίως κερδοφόρα δραστηριότητα.

Ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης όπως η σημερινή,οι καινοτόμες επιχειρησιακές και εργασιακές δράσεις,  μπορεί να οδηγήσουν σε ισχυρή αναπτυξιακή τροχιά και σημαντική αύξηση της απασχόλησης.

Οι επιχειρηματίες, οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι, οφείλουν να κατανοήσουν τη σημασία των καινοτόμων επιχειρηματικών και εργασιακών δράσεων για την απασχολησιμότητα, την κερδοφορία, την επιτυχία της ανάπτυξη, το ατομικό και το γενικό συμφέρον της χώρας. Για τον ίδιο σκοπό, αναγκαία είναι η καταγραφή και ανάδειξη επιτυχημένων  επιχειρηματικών καινοτομιών ως οδηγού για το μέλλον..

Βασική αρχή μιας επιχειρησιακής  καινοτομίας, είναι η διαπίστωση της ύπαρξης κενού δραστηριότητας σε συγκεκριμένο οικονομικό χώρο σε δεδομένη χρονική στιγμή και η εξέταση των αναγκών που μπορεί να καλύψει. Συνεπάγεται τη δυνατότητα σύλληψης μιας ιδέας στον κατάλληλο χρόνο και χώρο και στη συνέχεια, την αποτελεσματική υλοποίησή της. Η γέννηση μιας νέας επιχειρηματικής ιδέας θα πρέπει να απαντά στις ακόλουθες ερωτήσεις :

1) Ποιες είναι οι ανάγκες που καλύπτονται από την επιχειρηματική ιδέα ;

3) Υπάρχει κενό και ποιο στην αγορά ;

4) Με ποιον τρόπο και σε πόσο χρόνο μπορεί να υλοποιηθεί ;

5) Ποιο το κόστος και το προσδοκώμενο όφελος ;

6) Με ποιους συνεργάτες θα υλοποιηθεί;

7) Ποια είναι τα ανταγωνιστικά πλεονέκτηματα την ώρα που πρέπει, εκεί που πρέπει ;

Ο άνθρωπος με το «μικρόβιο» της επιχειρηματικότητας αναζητά τις ευκαιρίες για να καταλήξει σε μια επιχειρηματική πρόταση που θα τον οδηγήσει στην επιτυχία και στον πλούτο.

Σημασία έχει η παρατηρητικότητα  και ο  κατάλληλος τρόπος σκέψη και ο εντοπισμός ανθρώπινων αναγκών που δεν καλύπτονται. Αναγκαίο είναι  να σκεφτεί κανείς έξω από τα καθιερωμένα, να στρέψει την προσοχή του σε βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Μια επιτυχημένη επιχειρηματική ιδέα δίνει λύσεις σε ανάγκες για εξέλιξη, επικοινωνία, ασφάλεια – σιγουριά, συναισθηματική κάλυψη, στέγαση, τροφή, εξοικονόμηση χρόνου, εξοικονόμηση χρήματος, ευκολία, διασκέδαση – ψυχαγωγία, εκπαίδευση, καριέρα κ.λπ.

Αναζήτηση επιχειρηματικών ιδεών

Οι εφημερίδες και οι ιστοσελίδες  δημοσιεύουν πλούσιες πληροφορίες που είναι πιθανό να παράσχουν εμπνεύσεις για επιτυχημένες ιδέες. Οι πληροφορίες αναφέρονται σε επιχειρηματικές τάσεις της αγοράς, σε καινοτομίες από το εξωτερικό, σε επιτυχημένους αυτοδημιούργητους επιχειρηματίες, σε νέα προϊόντα που κυκλοφορούν. Άρθρα για επιχειρηματικές ιδέες από όλον τον κόσμο, βραβεύσεις νέων επιχειρηματικών προτάσεων σε διαγωνισμούς, εφευρέσεις και ανακαλύψεις. Επίσης, τα σχόλια των αρθρογράφων συχνά αποκαλύπτουν ανθρώπινες ανάγκες που αυτή τη στιγμή δεν ικανοποιούνται από κάποιο προϊόν η υπηρεσία.

Οι αλλαγές στη νομοθεσία μπορεί να οδηγήσουν σε επιχειρηματικές ευκαιρίες. Αυτό συμβαίνει όταν αίρονται περιορισμοί ή ψηφίζονται ευνοϊκές ρυθμίσεις για ένα επάγγελμα και παράλληλα υπάρχει ήδη διαπιστωμένη ζήτηση..

Συζητήσεις με φίλους, συνάδελφους, πελάτες πολλές φορές «ανάβουν ιδέες» για καινοτόμες επιχειρηματικές δράσεις.Αν ένας άνθρωπος θέλει να λύσει ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει και προτίθεται να πληρώσει γι’ αυτό, τότε είναι πιθανό ότι την ίδια ανάγκη θα έχουν και πολλοί άλλοι.

Στοχευμένες αναζητήσεις επιχειρηματικών ιδεών μέσα από μηχανές αναζήτησης όπως η Google, μπορεί να οδηγήσουν σε εκτεταμένη αρθρογραφία για καινοτόμες δράσεις.

Για να έχει επιτυχία μια επιχείρηση δεν είναι ανάγκη να βασίζεται σε μια εντελώς νέα ιδέα. Δεν απαιτείται δηλ. ο επιχειρηματίας να «ανακαλύψει τον τροχό». Ιστορικά, η εξέλιξη έχει έρθει χτίζοντας σιγά- σιγά πάνω σε προηγούμενες δραστηριότητες  και σε προυπάρχουσα έρευνα. Σημασία έχει  ο εντοπισμός ενός τμήματος της αγοράς το οποίο έχει ήδη καταναλωτές που πληρώνουν, ο εστιασμός σε ένα κενό που υπάρχει στην αγορά αυτή, και η ανάπτυξη ενός προϊόντος ή υπηρεσίας που θα το καλύπτει.

Η οργάνωση της καινοτόμου επιχειρηματικής ιδέας γίνεται με καθημερινές ή συχνές σημειώσεις για επιχειρηματικές ιδέες οι οποίες θα ωριμάσουν στην πορεία και θα ξεχωρίσουν οι περισσότερο εφαρμόσιμες.

Προτείνεται δηλ. η ανάπτυξη μιας δεξαμενής ιδεών, από την οποία, όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή, ανασύρεται η πιο κατάλληλη και ακολουθεί η διερεύνησή για την  εφαρμογή της.

Κλασικά παραδείγματα  επιτυχημένων επιχειρηματικών ιδεών είναι μεταξύ πολλών άλλων οι επιχειρηματικές καινοτομίες και δράσεις των

Πετζετάκη, Μποδοσάκη, Marks and Spencer, Mark Zuckerberg,Bill Gates,Steven Jobs.

Στη χώρα μας, οι βασικοί τομείς για καινοτόμες επιχειρησιακές ή εργασιακές δράσεις είναι η γή και  η θάλασσα και συμπληρωματικά, οι νέες τεχνολογίες, το εμπόριο και η παραγωγική διαδικασία ειδικών και συμπληρωματικών ανταγωνιστικών προϊόντων. Σύμφωνα με μια μελέτη του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Endeavor Greece, εντοπίζονται εννέα τέτοιοι τομείς όπως : 

• Ποιοτικός τουρισμός και ειδικότερα θαλάσσιος και ιατρικός
• Εκπαίδευση και έρευνα
• Ανταγωνιστικά, οικολογικά κια παραδοσιακά αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα
• Ναυτιλία, ναυπηγοεπισκευές και τροφοδοσία πλοίων
• Τεχνολογία και επικοινωνίες,
• Ηλεκτρονικό εμπόριο,
• Ενέργεια και πράσινη τεχνολογία,
• Βιοτεχνολογία και νανοτεχνολογία,
• Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες,

Σε αυτούς τους τομείς, παρουσιάζονται  επιχειρηματικές ευκαιρίες σε  συγκεκριμένες κατευθύνσεις της εγχώριας αγοράς και ειδικότερα, όπου υπάρχει κενό σε εθνικό ή και παγκόσμιο επίπεδο και κατά συνέπεια μικρότερος ανταγωνισμός και αυξημένες δυνατότητες κερδών. Επισημαίνεται ότι, για επιτυχημένη υλοποίηση παρόμοιων καινοτόμων ιδεών, υπάρχει περιθώριο ενός έως δύο χρόνια, μέχρις ότου το κενό καλυφθεί από ανταγωνιστές. Το γεγονός ότι αυτή την περίοδο στην Ελλάδα, τα κόστη του κεφαλαιακού και εργασιακού εξοπλισμού είναι χαμηλά, δημιουργεί αυξημένες ανταγωνιστικές δυνατότητες ανάληψης κινδύνων με καινοτόμες προοπτικές.

Γενικότερα, σύμφωνα με μελέτες μας, οι περισσότερο ανταγωνιστικοί και στρατηγικοί τομείς της ελληνικής οικονομίας πρέπει να αναζητηθούν στον ορυκτό, ενεργειακό πλούτο και την εναλλακτική ενέργεια, τον ποιοτικό τουρισμό, την ιατρική και κοινωνική φροντίδα, τη σύγχρονη και οικολογική γεωργία, τη βιομηχανία ποτών και τροφίμων, τη βιομηχανία λιπασμάτων, τη βιομηχανία αμυντικών προϊόντων, τη φαρμακοβιομηχανία, τις μηχανολογικές κατασκευές και ανταλλακτικά, τον ιματισμό και την μόδα, τη ναυτιλία και τροφοδοσία πλοίων, τα ναυπηγεία και τις ναυπηγοεπισκευές, τις κατασκευές και τα δομικά υλικά, την τσιμεντοβιομηχανία και χαλυβουργία, τις μεταφορές και logistics, τις νέες τεχνολογίες, την πληροφορική και τις τηλεπικοινωνίες, την έρευνα, την καινοτομία και τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες, ειδικότερα με τη δημιουργία διεθνών Πανεπιστημιακών και ερευνητικών φορέων υψηλού επιπέδου που θα προσελκύσουν φοιτητές από όλο τον κόσμο, με συνακόλουθα οικονομικά και εθνικά οφέλη.

Στη σύγχρονη Ελλάδα επαγγέλματα με υψηλή απασχολησιμότητα, είναι μεταξύ άλλων :

Πληροφορικός Ψηφιακής Εικόνας,Πληροφορικός-Οικονομολόγος,Φοροτεχνικός-Λογιστής,Ορκωτός Ελεγκτής,Εμποροπλοίαρχος, Μηχανικός εμπορικού ναυτικού, Μηχανολόγος-Μηχανικός,Γεωπόνος σύγχρονων καλλιεργειών,Ζωοτεχνικός,Τεχνολόγος γεωργίας και τροφίμων,Μηχανολόγος-Τεχνολόγος ενέργειας,Τεχνολόγος-ακτινολογίας ή ιατρικών εργαστηρίων,Νοσηλευτής, Φυσιοθεραπευτής,Κτηνίατρος,Ιχθυολόγος,

Καινοτόμες επιχειρηματικές δράσεις στην Ελλάδα

Ενδεικτικές καινοτόμες επιχειρηματικές δραστηριότητες στην Ελλάδα μεταξύ άλλων είναι οι παρακάτω :

Καλλιέργεια αγριαγκινάρας για την παραγωγή βιοκαύσιμου – πέλετ στη Θεσσαλονίκη. Εκτροφή εντόμων, Χειροποίητα ποδήλατα του Γιώργου Βογιατζή από τη Ρόδο,e-shop: Greek - Bees. Com, με τρόφιμα και καλλυντικά, εφαρμογές για παιχνίδια για smartphones,  Rebel Crew,  Orama Group - σε τομείς business development, web design, mobile marketing, Buddy traffic για την κίνηση στους δρόμους, μετατροπή  βενζινοκίνητων αυτοκινήτων σε ηλεκτρικά, deliveras.gr.για τη διανομή τρόφιμων, ελληνικό κινητό τηλέφωνο MLS, κλπ. 

Στον αγροτικό και διατροφικό τομέα :

Καλλιέργεια τρούφας, μανιταριών, αβοκάντο,σπαραγγιών, ροδόσταμου, μέλι με κρόκο,χυμού από ρόδι, βιολογική μπύρα, καλλιέργεια φραγκόσυκων, ιπποφαές, διάφορων βοτάνων, βιολογικό τριφύλλι για ζωοτροφή,παραγωγή  στέβιας, αρώνιας, Goji Berry,προσούτο, αμπελόφυλλων,

Εκτροφή σαλιγκαριών, Παραγωγή αβγοτάραχου, παξιμαδάκια αμυγδάλου,λαδοπαξίμαδα Κυθήρων, άλειμμα σολομού, άλλειμμα ελιάς, ανηθοτυράκια,,Βουβαλίσιος καβουρμάς Λουκάνικα με πορτοκάλι, ρέγγα καπνιστή, σάλτσα πάπρικα, βουβαλίσια λουκάνικα, αποξηραμένα σύκα, στριφτάρια με λαχανικά,Νιώτικο σκοτύρι, γιαούρτι βουβαλινό Μπέκα, βαλσαμικό ξύδι με μέλι,κατσικίσιο γιαούρτι, αμυγδαλωτό χιώτικο μανταρίνι Citrus, μαρμελάδα μήλο με κανέλα Νάουσας,ντομάτα - ελιά, φρέσκο spread,σταρένιος τραχανάς, λευκός τόνος Αλοννήσου,κεφτέ λουκάνικο Σαρήμπογια, βιολογικό μοσχαράκι Ευβιότοποι, βιολογικές σοκολάτες "Καλλίστη", ελληνική σοκολάτα χωρίς ζάχαρη, μουστοπιπεριές Φλωρίνης, μαρμελάδα πορτοκάλι-νεράντζι-λεμόνι Νάλου, κουλουράκια Σίφνο, καπνιστό χέλι, παλαιωμένο τσίπουρο Dark Cave, σάλτσα ντομάτα με σκόρδο, βότανα Madras, σύγκλινο Μονεμβασιάς Ανδρομιδά,

---

[1] Το παρών άρθρο  Θεόδωρου  Κατσανέβα, καθηγητή Πανεπιστημίου Πειραιώς, αποτελεί σύνοψη εργασίας της ΔΡΑΣΕ ( Δράσεις για την Αττική), όπου συμπράττουν το Πανεπιστήμιο Πειραιά, το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος, η Ελληνική Εταιρεία Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού, και οι Career Gate Test, P-Consulting και Δίαυλος. Η εργασία έγινε στα πλαίσια του προγράμματος ΤΟΠΣΑ για το ΕΣΠΑ Αττικής και αφορά την ένταξη στην αγορά εργασίας ύστερα από εντατική εκπαίδευση στην ελεγκτική λογιστική 70 πτυχιούχων Πανεπιστημίων και ΤΕΙ οικονομικής κατεύθυνσης.