Θωμάς Γρατσίας ( επιμέλεια)
Από το βιβλίο του Χαράλαμπου Παπασωτηρίου «Ο Αγώνας γιά την Ελληνική Ανεξαρτησία, Πολιτική και Στρατηγική των Ελλήνων και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας 1821-1832» (1).« Η Επανάσταση του 1821 οδήγησε σε μία πάλη μεταξύ δύο αντιπάλων θελήσεων που είχαν αλληλοαποκλειόμενους στόχους. Οι Έλληνες επεδίωκαν την απελευθέρωση του Ελληνισμού από την οθωμανική κυριαρχία και τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου και κυρίαρχου ελληνικού κράτους.
Ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄επεδίωκε την καταστολή της Επανάστασης και την επιστροφή στην πλήρη εδαφική και πολιτική ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπως αυτή υφίστατο πρίν το ξέσπασμα της Επανάστασης.Οι αντιμαχόμενοι δεν επεδίωκαν να εξασφαλίσουν μέσω των πολεμικών επιχειρήσεων διαπραγματευτικά στοιχεία γιά μιά ευνοϊκή συμβιβαστική ειρήνη. Αντίθετα, και ιδίως όσον αφορά την ελληνική πλευρά, ο πόλεμος ήταν ολοκληρωτικός, με την έννοια ότι ο Μαχμούτ Β΄επεδίωκε τον πλήρη αφανισμό του ελληνικού κινήματος γιά ανεξαρτησία.
Η φύση του πολέμου ως ολοκληρωτικού, τουλάχιστον από την ελληνική πλευρά (η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν κινδύνευε άμεσα με αφανισμό), καθόρισε τα μέσα που χρησιμοποίησαν οι δύο πλευρές. Η ένοπλη βία κλιμακώθηκε απότομα και συμπεριέλαβε και τον άμαχο πληθυσμό ως στόχο των επιχειρήσεων.
Ένα άλλο καθοριστικό στοιχείο του πολέμου ήταν η ανισορροπία σε υλικούς συντελεστές ισχύος μεταξύ των δύο αντιπάλων. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία διέθετε φορολογικούς πόρους και σημαντικές ένοπλες δυνάμεις. Η ελληνική πλευρά ήταν ασύγκριτα ασθενέστερη σε οικονομικά μέσα και ένοπλη ισχύ. Επομένως, έπρεπε να αντισταθμίσει τη διμερή ανισορροπία σε υλικούς συντελεστές ισχύος με τον προσεταιρισμό τρίτων δυνάμεων...(1.α)
...Τελικά, με την επιμονή τους, τις τεράστιες θυσίες τους, και παρά την αδυναμία τους να συγκροτήσουν μία σταθερή κρατική οντότητα, οι Έλληνες επέβαλαν την παρουσία τους στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή και έκαμψαν τη θέληση του Σουλτάνου.
Η τελική νίκη του Δαβίδ επί του Γολιάθ στον αγώνα γιά την ελληνική ανεξαρτησία οφειλόταν σε μιά συρροή παραγόντων, οι οποίοι σε μεγάλο βαθμό ήταν εξωγενείς προς τη διμερή αντιπαράθεση των δύο εμπολέμων πλευρών. Άν οι ευρωπαϊκές μεγάλες δυνάμεις δεν είχαν αποφασίσει να επέμβουν, είναι πιθανό ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄να είχε καταστείλει την Ελληνική Επανάσταση εξ ολοκλήρου.
Η πάλη μεταξύ δύο αντιπάλων θελήσεων σε ένα πόλεμο δεν περιορίζεται όμως αποκλειστικά σε διμερείς ενέργειες. Η έκβαση μιάς ένοπλης αντιπαράθεσης είναι συνάρτηση των εξελίξεων σε όλες τις διαστάσεις της υψηλής στρατηγικής, συμπεριλαμβανομένης της διεθνούς νομιμοποίησης και διπλωματίας. Η ευνοϊκή τροπή της ευρωπαϊκής διπλωματίας στο ελληνικό ζήτημα ήταν αποτέλεσμα της επιτυχίας των Ελλήνων να επιβάλουν την παρουσία τους στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή μετά από ένα δύσκολο και άνισο αγώνα....
Ασφαλώς, οι συγκυρίες τόσο στην Ευρώπη, όσο και στα εσωτερικά μέτωπα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ευνόησαν την ελληνική πλευρά. Αυτό όμως δεν μειώνει την ελληνική προσπάθεια. Η νίκη εξασφαλίστηκε επειδή ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων αγωνίστηκε επί μία δεκαετία με τέτοια επιτυχία, ώστε η Ελλάδα να είναι σε θέση να δημιουργήσει και να οφεληθεί από τις ευκαιρίες που της παρουσιάστηκαν.
Αυτό αποτελεί ένα ιστορικά μνημειώδες επίτευγμα, αν αναλογισθεί κανείς την εξαιρετικά αδύναμη αρχική θέση της ελληνικής πλευράς, σε σχέση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.» (1.β)
Κατά τη διάρκεια του οκταετούς, συνολικά, απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1821-1829), υπολογίζεται ότι διεξήχθησαν μεταξύ αυτών και των οθωμανικών στρατευμάτων περισσότερες από 1.000 μάχες...
Ο Χρήστος Ι. Βλασσόπουλος, Α΄Επιμελητής της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας επί εικοσαετία, κατέγραψε τα γεγονότα στο «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ 1821 (1814-1830)» (2)
Από το φιλοπόνημά του αυτό, μεταφέρουμε τα γεγονότα που διαδραματίσθηκαν από το τέλος του Φεβρουαρίου έως και το τέλος του Μαρτίου 1821:
1821, Φεβρ.26: Εγένετο εν Ιασίω εις τον Ναόν των Αγίων Ταξιαρχών δοξολογία παρόντος του στρατού και Αρχιστρατήγου Αλεξάνδρου Υψηλάντου, εν ή ωρκίσθησαν εις τον υπέρ ελευθερίας της Πατρίδος όρκον.
1821, Φεβρ. λήγοντος: Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης απέστειλεν εις τας Τουρκικάς αρχάς Τριπόλεως ως ομήρους τον υιόν του Αναστάσιον και τον ανεψιόν του Πανάγον Πικουλάκην.
1821, Μαρτίου 9: Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄, διετάχθη διά φιρμανίου να στείλει εις την Πύλην τινάς των εγκρίτων Αρχιερέων. Δι’ ό εστάλησαν, ο Εφέσου Διονύσιος, ο Δέρκων Γρηγόριος, ο Νικομηδείας Αθανάσιος, ο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ, ο Τυρνάβου Ιωαννίκιος, ο Ανδιανουπόλεως Δωρόθεος, ο και Πρώϊος και ο Αγχιάλου Ευγένειος Καραβίας.
1821, Μαρτ.11: Η Πύλη διέταξε να οπλισθώσιν όλοι οι εν Κωνσταντινουπόλει Οθωμανοί.
1821, Μαρτ. 17: Ο Σωτήριος Χαραλάμπης και οι Πετμεζαίοι απέκλεισαν τους Τούρκους Καλαβρύτων υπό τον Αρναούτογλου εις τους τρείς Πύργους. Οι αποκλεισθέντες Τούρκοι παρεδόθησαν την 21η του ιδίου μηνός.
1821, Μαρτ. 22: Επανάστασις Πατρών: Πρώτος ο Παπαδιαμαντόπουλος εισήλθεν εις την πόλιν εκ της περιφερείας Νιζερών του Δήμου Φαρών των Πατρών. Μετ’ αυτόν ο Ανδρέας Λόντος φέρων σημαίαν ερυθράν έχουσα εις το μέσον μέλανα σταυρόν. Η σημαία αύτη είναι η πρώτη ήτις υψώθη κατά την επανάστασιν της Πελοποννήσου και ουχί το λάβαρον του Μεγάλου Σπηλαίου). Τρίτοι οι Π.Πατρών Γερμανός, ο Κορνίζης Προκόπιος, Ζαΐμης και Ρούφος, οίτινες διευθύνθησαν εις την πλατείαν του Αγίου Γεωργίου, όπου ο Π.Πατρών Γερμανός κατασκευάσας προχείρως ξύλινον Σταυρόν ενέπηξε τούτον εις την γήν, εφ’ ού προσερχόμενοι οι επαναστάται ωρκίζοντο.
1821, Μαρτ.23: Ύψωσις υπό Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη της σημαίας της Επαναστάσεως εν Καλάμαις. Σύστασις Γερουσίας.
1821, Μαρτίου 25: Μάχη εις το χωρίον Βουνάρια, του Δήμου Κολωνίδωντης Επαρχίας Πυλίας, καθ’ ήνενίκησαν οι Έλληνες, ων ηγούντο οι Αντώνιοςκαι Ιωάννης Μαυρομιχάλαι, Κατσής, Καράπαυλοι και Δαριώτης.
1821, Μαρτ.26: Επανάστασις Σπετσών. Οι πρόκριτοι Γεώργιος Πάνου και Π. Μπότασης.
1821, Μαρτ.26 και 27: Απεκεφαλίσθησαν εν Κωνσταντινουπόλει οι Λεβίδης, Στεργιανάκης, Τουρμπατσόγλου και άλλοι πολλοί.
1821, Μαρτ.27: Οι Κορίνθιοι και Μεγαρείς απέκλεισαν τους Τούρκους εν Ακροκορίνθω, εν ώ εφονεύθη ο οπλαρχηγός Σπήλιος Νοταράς, η δε μήτηρ τού Κιαμήλμπεκ συμπαρέλαβε μεθ’ εαυτής εις το φρούριον τον Ανδρέαν Νοταράν ώς όμηρον. Αρχηγοί του κινήματος ήσαν ο Επίσκοπος Δαμαλών Ιωνάς, Αναγνωστ. Πετμεζάς, Ν. Πετμεζάς, Χελιώτης, Κ. Δουζίνας, Γ. Κριεζής κλπ.
1821, Μαρτ. 27: Ο Πανουργιάς Πανουργιάς ύψωσε την σημαίαν της Επαναστάσεως εις τα Σάλωνα.
1821, Μάρτ.27: Α΄μάχη Θεοδώρου Κολοκοτρώνη παρά τον Άγιον Αθανάσιον πλησίον της Καρυταίνης της Γορτυνίας, αμφόρροπος κατά Τούρκων Φαναριτών της Ολυμπίας.
1821, Μαρτ.27: Μάχη εις το κομμένο τζαμί της Καρυταίνης και νίκη των Ελλήνων.Αρχηγοί των μεν Ελλήνων ήσαν οι Θ. Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Πλαπούτας, Ν. Ζαφειρόπουλος, Χριστόπουλος και Τζανέτος των δε τούρκων ο Νουμάναγας.
1821, Μαρτ.28: Α΄συνεδρίασις της εν Καλάμαις Γερουσίας υπό την Προεδρείας του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
1821, Μαρτ.28: Ο Δήμος Σκαλτσάςύψωσεν την σημαίαν της Επαναστάσεως εις το Λιδωρίκιον, πρωτεύουσαν του Δήμου Αιγιτίου της Επαρχίας Δωρίδος.
1821, Μαρτ.28: Πολιορκία φρουρίου Μονεμβασίας, της Επαρχίας Επιδαύρου Λιμηράς, δια ξηράς υπό των αρχηγών Γρηγοράκη, Δ. Τσιγγουράκου, Γρηγόρη Τζανετάκη, Γ. Μιχαλάκη, Θ. Γουλέλου, Κουσονάκου και Πετροπουλάκη, δια θαλάσσης, υπό των πλοιάρχων Γεώργ. Πάνου, Ν. Ράφτου, Ηλ. Θερμισιώτου, Ιωάν. Χρ. Κούτση, Αναργύρου Β. Ορλώφ, Αναστ. Ανδρούτσου, Γ. Μπαρδάκου, κλπ. Αρχηγοί των Τούρκων ήσαν οι Μουσταφά-μπέης και Μεχμέτ Αγά Ατσέπης.
1821, Μαρτ.29: Μάχη εις το χωρίον Σωληνάρι του Δήμου Βουρφάδος της Επαρχ. Πυλίας, αμφίρροπος, αρχηγοί ήσαν οι Δ. Παπατσώρης, Γρηγοριάδης, Ντούφας και Συράκος.
1821, Μαρτίου 29-30: Ο Αθανάσιος Διάκος (Μασαβέτας) ύψωσε την σημαίαν της Επαναστάσεως εν Λεβαδεία.
1821, Μαρτ.30: Μάχαι εις το χωρίον Σωληνάρι της Επαρχίας Πυλίας, και εις το νεσοχώρι έξω της Μεθώνης. Φυγή Τούρκων., Αρχηγοί εν αυτή ήσαν οι Μεθώνης Γρηγόριος, Γ. Οικονομίδης, Δ. Παπατσόρης, Γρηγοριάδης και Γεωργακόπουλος.
1821, Μάρτ.31: Μάχη εις το Καλογεροβούνι πλησίον Καρυταίνης της Γορτυνίας, εν ή εφονεύθη ο γυναικάδελφος του Γιατράκου. Φυγή Ελλήνων, στρατηγοί ήσαν οι Κυριακούλης και Ιωάννης Μαυρομιχάλαι και Νικήτας Σταματελόπουλος (Νικηταράς) των Τούρκων ο Ναμάναγας.
1821, Μαρτ.31: Μάχη εις το χωρίον Σιάλεσι του Δήμου Μεγαλοπόλεως, Φυγή Ελλήνων. Στρατηγοί ήσαν οι Γ. Πλαπούτας και Ηλίας Μαυρομιχάλης, των δε Τούρκων ο Νουμάναγας.
1821, Μαρτίου 31: Σφαγαί χριστιανών εν Σμύρνη.
1821, Μαρτ.31: Μάχη εν Λεβαδεία και νίκη Ελλήνων στρατηγουμένων υπό Αθανασίου Διάκου Μασαβέτα και Ρούκη.
1821, Μαρτίου 31: Ο Αντώνιος Κοντοσόπουλος ύψωσε την σημαίαν της Επαναστάσεως εν Ταλαντίω (Αταλάντη) πρωτευούση της Επαρχίας Λοκρίδος.
1821, Απριλίου 1: Ο οπλαρχηγός Μπούσγος κατά προτροπήν του Αθανασίου Διάκου ύψωσε την σημαίαν της Επαναστάσεως εν Θήβαις.
Σημειώσεις
(1) Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, «Ο Αγώνας γιά την Ελληνική Ανεξαρτησία, Πολιτική και Στρατηγική των Ελλήνων και της Οθωμανικής Αυτο\κρατορίας 1821-1831» Ινσιτούτο Διεθνών Σχέσεων, 1η έκδ. Δεκ.1996, Copyright 1996, Εκδόσεις Ι.Σιδέρη, Αθήνα. (1.α: σελ.70-71), (1.β: σελ.305-306)
O Χαράλαμπος Παπασωτηρίου είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Απόφοιτος της Σχολής Φιλοσοφίας, Πολιτικής και Οικονομικών (Πανεπιστήμιο Οξφόρδης) και κάτοχος διδακτορικού στις διεθνείς σχέσεις από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.
(2) Ο Χρήστος Ι. Βλασσόπουλος, Α΄Επιμελητής της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας επί εικοσαετία, κατέγραψε τα γεγονότα στο «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ 1821 (1814-1830)» «μετά από πολυετή μελέτη των πολυτίμων συλλογών της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας...». Εκδοτικός Οίκος Δημητράκου Α.Ε., Οδός Σταδίου 4, Αθήναι, 1930.
Εικόνα : Νικολάου Γύζη: Η Δόξα των Ψαρών. Με το έργο του αυτό, ο Γύζης συμπορεύεται με τον Σολωμό. Είναι και οι δυό τους εκφραστές του ιδεώδους της αθάνατης δόξας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου