Η πανδημία και η καταστροφική συνταγή της μίζερης ρευστότητας

 

Του  Κωστή Κατσανέβα

Οι προβλέψεις για τη συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας μέσα στο τρέχον έτος κυμαίνονται μεταξύ -8% σύμφωνα με την ελληνική κυβέρνηση έως μέχρι -15% σύμφωνα με το ΔΝΤ. Ύστερα και από το νέο lock down και στην

περίπτωση που αυτό «μακροημερεύσει», τότε οι προβλέψεις αυτές χειροτερεύουν καταλυτικά. Η όποια αναμενόμενη ανάκαμψη τα επόμενα χρόνια εξαρτάται από το μέγεθος και τη διάρκεια της πανδημίας αλλά και των μέτρων που θα λάβει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. 

Το πρόβλημα είναι ότι, η τελευταία δεν δείχνει ότι διαφοροποιεί την μέχρι σήμερα περιοριστική οικονομική πολιτική που ακολουθεί διαχρονικά. Οι συνέπειες είναι δυσάρεστες. Μέσα στη σημερινή χλωμή εικόνα των οικονομικών εξελίξεων, ελάχιστα έγινε γνωστή η βουτιά που έκανε ο πληθωρισμός στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο, σημειώνοντας αρνητικό ρεκόρ κατά -2,3%, σύμφωνα με ανακοίνωση της Eurostat, η οποία εξαφανίστηκε από τα ελληνικά ΜΜΕ Μετά την Ελλάδα ακολουθούν  η Κύπρος (-1,9%) και η Εσθονία (-1,3%), ενώ θετικό πληθωρισμό εμφανίζουν η Σλοβακία (1,5%), οι Κάτω Χώρες (1,0%) και η Λιθουανία (0,6%).Ο αντίστοιχος μέσος όρος στην ευρωζώνη τον ίδιο μήνα, ανέρχεται σε  -0,3%,έναντι 0,2% τον Αύγουστο.

Συνέπειες

Η εξέλιξη αυτή είναι ιδιαίτερα δυσάρεστη. Ένας τόσο υψηλός αρνητικός πληθωρισμός άνω του -2% εφ’ όσον συνεχιστεί, θα επιβαρύνει σημαντικά την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Με ανάλογο ποσοστό θα αυξηθεί το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, ενώ θα μειωθεί αντίστοιχα η αξία των ιδιωτικών καταθέσεων όπως και όλων των  ρευστών και πάγιων περιουσιακών στοιχείων στην ελληνική επικράτεια. Ακόμα ποιο ανησυχητική είναι η αποπληθωριστική ψυχολογία που δημιουργείται η οποία, εφ’ όσον δεν αντιμετωπιστεί με μεγάλες ενέσεις ρευστότητας, θα οδηγήσει σε φαύλο κύκλο αποπληθωρισμού με σπιράλ στασιμότητας, αποθάρρυνση των επενδύσεων και της όλης αναπτυξιακής προοπτικής.

Αίτια

Οικονομικοί κύκλοι και τα κυρίαρχα ΜΜΕ επιρρίπτουν  στην πανδημία  τις ευθύνες για την ύφεση και την αποπληθωριστική πορεία στην ευρωζώνη. Όμως, αυτό συνιστά απλούστευση της πραγματικότητας. Τα τελευταία δέκα χρόνια πριν την έλευση του Covid-19, ο μέσος όρος ανάπτυξης της ευρωζώνης ήταν 1,2% έναντι του 3,3% διεθνώς. Η έρπουσα αυτή οικονομική ανάπτυξη ή και  συρρίκνωση στις  χώρες του νότου και ειδικότερα στην Ελλάδα, δεν μπορεί να μην σχετίζεται με την  περιοριστική νομισματική πολιτική που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. 

Μετά την έλευση της πανδημίας, η παροχή ρευστότητας στην ευρωζώνη ήταν πολύ ποιο περιορισμένη από ότι στις ΗΠΑ και στις άλλες χώρες διεθνώς. Η ΕΚΤ  διοχέτευσε στην αγορά των χωρών μελών περίπου 700 δις ευρώ από τα οποία τα μισά σχεδόν παρέχονται με ομόλογα δηλ. με δανεικά. Στις ΗΠΑ, με λίγο μικρότερο μέγεθος πληθυσμού, διοχετεύτηκαν 6 τρισεκατομμύρια δολάρια στην εσωτερική αγορά. Παρόμοια μεγάλη παροχή ρευστότητας είδαμε στις περιπτώσεις όλων των άλλων χωρών διεθνώς.

Η λογική διέξοδος

Στην Ευρώπη, πριν και μετά τον κορωνοϊό, συνεχίζεται η ίδια περιοριστική οικονομική πολιτική. Κατά την άποψή μας, αυτή η πολιτική σε συνδυασμό με το υπερτιμημένο ευρώ, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τους επί σειρά ετών χαμηλούς αναπτυξιακούς δείκτες της ευρωζώνης σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς και για την αποπληθωριστική πορεία της. Σήμερα, με την έλευση της πανδημίας η οποία ήρθε και «κούμπωσε» πάνω στην οικονομική στασιμότητα της ευρωζώνης και στην κατρακύλα χωρών όπως η Ελλάδα, μόνο η επιστροφή σε μια επεκτατική νομισματική, οικονομική και αναπτυξιακή πολιτική μπορεί να μας βγάλει από το οικονομικό τέλμα. 

Η πρόταση αυτή προσφέρει μία λογική διέξοδο σύμφωνα με πολλές γνωστές οικονομικές θεωρίες και πρακτικές. Η  Κεϋνσιανή αντίληψη λχ., προτείνει παροχή ρευστότητας σε περιόδους ύφεσης και χαμηλού πληθωρισμού και μείωση της ρευστότητας σε περιόδους ανάπτυξης και υψηλού πληθωρισμού. Αλλά και η νεοφιλελεύθερη σχολή  αναφέρεται στη διοχέτευση «χρήματος από το ελικόπτερο» (helicopter money) σε περιόδους ύφεσης και ειδικότερα για την καταπολέμηση του αρνητικού πληθωρισμού. 

Η σημερινή συνταγή της «μίζερης ρευστότητας» στην ευρωζώνη, έχει οδηγήσει όχι απλώς στη συγκράτηση του πληθωρισμού όπως ήταν οι αρχικές της βλέψεις, αλλά σε αναιμική ή και αρνητική ανάπτυξη με μηδενικό ή και αρνητικό πληθωρισμό και τελικά σε περαιτέρω συρρίκνωση της οικονομίας και διόγκωση των χρεών. Αυτή η ανεδαφική έως καταστροφική συνταγή πρέπει επιτέλους  να τελειώσει. Αλλιώς η ευρωζώνη και ειδικότερα οι χώρες του Νότου, για άλλη μία φορά θα χάσουν το τραίνο της ανάπτυξης που το ακούν να περνά μακριά από την γειτονία μας.