Τα Αντικύθηρα, πρέπει να τα βρούμε και πάλι

                                                     

Στις τελευταίες εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση Δήμαρχος Κυθήρων και Αντικυθήρων εκλέχτηκε ο Στράτος Χαρχαλάκης, ο γνωστός πολυτάλαντος, ενεργός πολίτης των Αντικηθύρων, γεμάτος νεανικό πάθος και δημιουργική ορμή για το νησάκι μας τα Αντικήθυρα και το μεγάλο του αδερφό τα πανέμορφα Κήθυρα. Είμαστε περήφανοι που ένας αυτοδημιούργητος Αντικυθηραίος, κατάφερε να γίνει ο πρώτος πολίτης των νησιών μας, υπερπηδώντας μάλιστα την εκλογική υπεροπλία των Κυθήρων. Όλοι μας και πρώτα απ΄όλα οι Αντικηθυραίοι, οφείλουμε να του ευχηθούμε ολόψυχα καλή επιτυχία σε μια πορεία δημιουργικής ανάταξης των νησιών μας, σε κλίμα ευρηματικής πορείας και διάθεση συνεργασίας με όλους τους παράγοντες που αγαπούν τον τόπο μας.

Τα Αντικύθηρα όπως όλα  τα απομονωμένα νησάκια και ορεινά χωριά της άγονης γραμμής, αγωνίζονται να ζήσουν σε μια εποχή που ότι είναι μακρινό και απομακρυσμένο φθίνει, εγκαταλείπεται και πεθαίνει. Στο απόμακρο νησάκι μας που αποτελεί λίγο πολύ καθρέφτη της άλλης Ελλάδας, της ορεινής και νησιώτικης άγονης γραμμής, τα κύρια και πιο σημαντικά έργα υποδομής έχουν γίνει από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 (λιμάνι, ηλεκτροδότηση, δρόμοι, κλπ.), ενώ αντιμετωπίζεται και το πρόβλημα της συγκοινωνίας.

Όμως, παρ’ όλα αυτά, ο πληθυσμός μειώνεται κατακόρυφα. Πολλοί από τους ηρωικούς μόνιμους κατοίκους, οι περισσότεροι σε προχωρημένη ηλικία, απέρχονται από τη ζωή. Και δυστυχώς οι πολλοί νεότεροι έχουν απέλθει από το νησί, αν και ορισμένοι το επισκέπτονται την καλοκαιρινή περίοδο. Το σχολείο του χωριού, που το 1970, όταν δεν υπήρχε τίποτα στο νησί, δεν υπήρχε φως, λιμάνι, δρόμοι, γιατρός, παπάς, είχε 30 παιδιά.

Οι άνθρωποι παλαιά  πέθαιναν από ασήμαντες αρρώστιες ή αιτίες και την κηδεία τους συνόδευε ψαλμωδία από μαγνητόφωνο. Σε άλλες περιπτώσεις, ανάβανε φωτιά και τους ψέλνουνε από απέναντι στα Κύθηρα. Σήμερα που υπάρχουν όλες οι υποδομές και οι βασικές ανέσεις, μαζί με παπά, μόνιμο αγροτικό γιατρό και εξοπλισμένο φαρμακείο, το σχολείο είναι κλειστό λόγω έλλειψης παιδιών.

Το φθινόπωρο και το χειμώνα, στο νησί σήμερα μένουν λιγότεροι από 30-35 άτομα, μοναχικοί ίσκιοι ενός πολυπληθέστερου και ζωντανού παρελθόντος. Κατά καιρούς, πηγαινοέρχονται ορισμένοι εργολάβοι και εργάτες που έχουν αναλάβει δημόσια έργα. Κάποιες φορές συναντά κανείς κάποια ονειροπόλα άτομα, καλλιτέχνες, επαγγελματίες ή μη, ποιητές της ζωής που αναζητούν το νησί της φυγής στην «άκρη της γης».

Έρχονται καλοδεχούμενοι και οι ορνιθολόγοι από όλη την Ευρώπη που έχουν εντοπίσει τα Αντικύθηρα ως ένα μοναδικό τόπο παρατήρησης των μεταναστευτικών πουλιών. Με χορηγία του ιδρύματος Λεβέντη και παραχώρηση από την Κοινότητα, αναπαλαιώθηκε ένα ερειπωμένο παλιό σχολείο που χρησιμοποιείται ως κέντρο έρευνας για τον ίδιο σκοπό.

Το καλοκαίρι, οι απανταχού Αντικυθήριοι, κυρίως από τον Πειραιά, αλλά και από τη μακρινή Αυστραλία, έρχονται στο νησί των προγόνων τους. Ανοίγουν πολλά σπίτια και ο τόπος ζωντανεύει. Έρχονται κάποιες φορές και 30-50 φοιτητές της αρχαιολογίας με επικεφαλής το σπουδαίο εργάτη της αρχαιολογικής σκαπάνης Άρη Τσαραβόπουλο. Μένουν στο παλιό σχολείο και με την παρουσία τους   φωτίζεται το νησί.

Όμως, αμέσως μετά τη γιορτή του προστάτη του νησιού του Αγίου Μύρωνα στις 17 Αυγούστου που γεμίζει το νησί με επισκέπτες από Κύθηρα, Κρήτη, Πειραιά, το νησί ερημώνει. Με τις πρώτες στάλες του φθινοπώρου, οι βάρκες τραβιούνται έξω, αδειάζει το νησί και η μελαγχολία το κυριεύει. Ξένοι ψαράδες ως σύγχρονοι πειρατές, καταλαμβάνουν το λιμάνι και ανενόχλητοι ληστεύουν με παράνομους τρόπους τα αλιεύματα. Ο άλλοτε ζάμπλουτος αυτός ψαρότοπος και αστακότοπος της χώρας, έχει φτωχύνει τόσο που τα ψάρια να αποτελούν σπάνιο είδος. Φτιάξαμε το λιμάνι,τους δρόμους φέραμε το φως και αντί να έρθει κόσμος να μείνει στο νησί, ήρθανε οι ληστο-ψαράδες για να το καταστρέψουν.

Το νησί γυροφέρνουν πάνω από 3.000 αγριοκάτσικα ελεύθερης βοσκής που κατατρώγουν ασύδοτα οτιδήποτε πράσινο και δεν αφήνουν δεντράκι να στεριώσει. Κανένας δεν τα αρμέγει και πεθαίνουν από βαθιά γηρατειά!. Βέβαια, ο φίλος μου ο Μύρος και όλοι οι άλλοι, έχουν ασήμαντες καταναλωτικές ανάγκες, έχουν φιλοσοφήσει τη ζωή και ζουν χωρίς άγχη. Τι να τα κάνεις τα χρήματα στην άγονη γραμμή; Ελάχιστα σπίτια χτίζονται. Για να χτιστεί οτιδήποτε με παραδοσιακό τρόπο οικοδόμησης, απαιτούνται εξωφρενικά ποσά.

Όμως, εκείνο που με στεναχωρεί και ανησυχεί είναι ότι ο Μύρος, ο Νεκτάριος, ο Αντρέας, ο Γιώργος, ο Γιάννης, ο Μανώλης και οι λίγοι άλλοι νέοι, ή σχετικά νέοι του νησιού, χωρίς γυναίκες και οικογένεια, είναι οι τελευταίοι φρουροί των Θερμοπυλών. Τι θα γίνουν σε λίγο καιρό από σήμερα τα Αντικύθηρα όπου έχει να ακουστεί κλάμα μωρού εδώ και πολλά χρόνια.

Αντικύθηρα υπάρχουν πολλά σ΄ όλη την Ελλάδα της άγονης νησιώτικης και ορεινής γραμμής. Στα μικρά νησάκια του Αιγαίου και του Ιονίου, στην ορεινή Πελοπόννησο, στην Ήπειρο, στη δυτική στην ανατολική και βόρεια Ελλάδα, τα απόμακρα νησάκια και χωριά σβήνουν. Μαρμαρωμένη ζωγραφιά, τα εγκαταλειμμένα ή αναπαλαιωμένα σπίτια με κλειδαμπαρωμένες πόρτες και παράθυρα, άδειοι δρόμοι και γεφύρια, αγκαλιά με πανέμορφη φύση, χωρίς ανθρώπου παρουσία.

Όσο κι αν ακούγεται παράταιρο ή ρομαντικό, τα Αντικύθηρα και όλα τα Αντικύθηρα της νησιώτικης και ορεινής άγονης γραμμής, πρέπει να τα βρούμε ξανά. Όπως έχουν κάνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Η επιστροφή στη γη και στη θάλασσα είναι επιτακτική ανάγκη ιδιαίτερα σήμερα στην εποχή της μεγάλης κρίσης που δε φαίνεται να τελειώνει σύντομα.

Δε χρειάζεται ούτε και γίνεται να αναπαράξουμε το σπάταλο, απάνθρωπο αγχωτικά παραγωγικό και καταναλωτικό πρότυπο της «μεγάλης ζωής» του μεγαλοπολίτικου ξεπεσμού. Η ευτυχία κρύβεται στο μικρό που είναι όμορφο. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι  θα γυρίσουμε το ρολόϊ του χρόνου πίσω και δε θα έχουμε γιατρό, φάρμακα, απαραίτητες υποδομές.

Χρειαζόμαστε απλές, έξυπνες πρακτικές λύσεις. Ενίσχυση των συγκοινωνιών, ισχυρές φορολογικές απαλλαγές και οικονομικές επιδοτήσεις, προώθηση και διευκόλυνση της τηλεργασίας, δηλαδή της εργασίας από απόσταση. Ενίσχυση του εναλλακτικού, του ειδικού και θαλάσσιου τουρισμού, του αγροτουρισμού, της κτηνοτροφίας, της τυροκομίας, των ειδικών και οικολογικών καλλιεργειών, της μελισσοκομίας, της ζαχαροπλαστικής, της κεραμικής, της αργυροχρυσοχοίας, των τοπικών τεχνών και προϊόντων, της παραγωγής ηλεκτρισμού από αιολική και θαλάσσια ενέργεια, ενέργεια, τη δημιουργία ελαφριάς θαλάσσιας μαρίνας, όπως και χωμάτινου αεροδρόμιου για μικρά  σκάφη. κλπ.

Με παραχώρηση κτημάτων σε οικογένειες καλών ανθρώπων από κάθε γωνιά της χώρας, όπως και σε ομογενείς. Με νομοθέτηση της εγκατάστασης δημοσίων υπαλλήλων, εκπαιδευτικών, γιατρών, νοσοκόμων, αγροφυλάκων, που να είναι μόνιμοι κάτοικοι του συγκεκριμένου τόπου. Με οικονομική και κάθε είδους σοβαρή βοήθεια στις τοπικές Κοινότητες κλπ. Και όλα αυτά με προσοχή και σεβασμό στην αρχιτεκτονική και πολεοδομική κληρονομιά, που είναι και ο μεγαλύτερος πλούτος της άγονης γραμμής, γιατί ακόμα εκεί δεν ενδιαφέρθηκε να εισβάλει  το εύκολο κέρδος.

Χρειάζεται για όλα αυτά, το ανθρώπινο μεράκι και το δημιουργικό ενδιαφέρον της πολιτείας. Όπως και ανθρώπων σαν τον Στράτο, που αν πετύχει να δώσει μια ήπια ζωντάνια στο νησάκι μας στα Αντικύθηρα, αυτό μπορεί να αποτελέσει  πρότυπο ζωής για όλα τα νησάκια και τα ορεινά απομονωμένα χωριά και περιοχές. Εκείνο που δεν μας πρέπει είναι να χάσουμε αυτή την άλλη Ελλάδας της άγονης γραμμής στη μοίρα της. Γιατί έτσι αφήνουμε πίσω το πιο όμορφο κομμάτι της χώρας και του εαυτού μας.

Ο ποταμός. Το λιμάνι των Αντικυθήρων...



....................................................................................................................

Αναφορά στα Αντικήθυρα από ανώνυμους επισκέπτες

Το μικρό αυτό νησί με τους 45 μόνιμους κατοίκους του, βρίσκεται μεταξύ Κρήτης και Κυθήρων καθιστώντας το έτσι ιδανικό αραξοβόλι για όλους όσους ταξιδεύουν με ιστιοπλοϊκό ή μηχανοκίνητο σκάφος στα νερά αυτά και επιθυμούν να κάνουν μια σύντομη στάση. Λόγω της στρατηγικής θέσης που κατέχει, στο παρελθόν είχε αποτελέσει άντρο πειρατών, οι οποίοι λυμαίνονταν την περιοχή. Μάλιστα ακόμα σώζεται και ένας από τους ελάχιστους νεώσοικους (επικλινής χώρος για τη φύλαξη πλοίων) που διατηρούνται ολόκληροι στον ελλαδικό χώρο κα ο οποίος είναι λαξευμένος ολόκληρος στο βράχο !!!
Εδώ βρέθηκε και ο περίφημος μηχανισμός των Αντικυθήρων, ο οποίος αποτελεί και τον πολυπλοκότερο υπολογιστή της αρχαιότητας.  Αποτελείτο από ένα ξύλινο κουτί μέσα στο οποίο βρισκόταν ένα σύστημα από 32 οδοντωτούς τροχούς (γρανάζια) διαμέτρου από 9 μέχρι 132 χιλιοστά. Με τη βοήθεια ενός χειροκίνητου άξονα που διαπερνούσε τις πλευρές του κουτιού οι τροχοί αυτοί μπορούσαν να κινούνται και μάλιστα με διαφορετική ταχύτητα ο καθένας.
Ο μηχανισμός, η λειτουργία του οποίου φαίνεται ότι βασιζόταν στα βαβυλωνιακά μαθηματικά, χρησίμευε στην παρατήρηση της κίνησης των αστέρων και των αστερισμών και στον καθορισμό των φάσεων της Σελήνης.  Ήταν εκπληκτικό όχι μόνο για την πολυπλοκότητα και την ακρίβεια της σύλληψης, αλλά και για την εκτεταμένη χρήση του διαφορικού γραναζιού, του οποίου αποτελεί απτό δείγμα πρώτης χρήσης.
Το λιμάνι των Αντικυθήρων με τα λιγοστά σπίτια, βρίσκεται στον Ποταμό, ακριβώς στο…  μάτι του βοριά. Εκεί θα συναντήσουμε και τα μοναδικά καταστήματα, τα οποία εκτελούν χρέη ταβέρνας, mini market, καφενείου, ακόμα και ταχυδρομείου. Μην παραλείψετε να γευθείτε το περίφημο αγριοκάτσικο, το οποίο και αποτελεί και σπεσιαλιτέ των κατοίκων.


Αν τα επισκεφθείτε με σκάφος ή αυτοκίνητο, μην κάνετε το λάθος και πάτε με άδειο ρεζερβουάρ. Η περιοχή δε διαθέτει βενζινάδικο, οπότε καλό θα ήταν να είσαστε προετοιμασμένοι. Τα λιγοστά ενοικιαζόμενα διαμερίσματα αλλά και το μικρό ξενοδοχείο που έχει χτιστεί τα τελευταία χρόνια, κρίνονται ως αρκετά για να φιλοξενήσουν τους λίγους τουρίστες που επισκέπτονται το νησί, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες.

Το Πανηγύρι του Αγ. Μύρωνα...

Αξέχαστος θα σας μείνει ο πανηγυρικός εορτασμός του Αγίου Μύρωνα, ο οποίος τελείται στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας. Μετά τη θεία λειτουργία της 16^ηςΑυγούστου, τη σκυτάλη παίρνουν οι χοροί, τα τραγούδια, το άφθονο κρασί που συνοδεύεται με το παραδοσιακό γαμοπίλαφο και τη πεντανόστιμη αγριόγιδα. Το ψωμί που σερβίρεται είναι ζυμωτό από τις γυναίκες του χωριού, ψημένο στον ξυλόφουρνο. Τα εδέσματα παρασκευάζονται στις ειδικές εγκαταστάσεις της εκκλησίας και προσφέρονται δωρεάν σε όλους τους προσκυνητές. Οι εορταστικές εκδηλώσεις διαρκούν δυο ημέρες και ολοκληρώνονται στις 17 Αυγούστου.
Οι εραστές του εναλλακτικού τουρισμού, μπορούν άφοβα να στήσουν τη σκηνή τους και να απολαύσουν τις διακοπές τους στα πεντακάθαρα νερά του νησιού. Με τη μόνη προϋπόθεση ότι θα σεβαστείτε το χώρο και θα τον διατηρήσετε καθαρό, οι κάτοικοι είναι πρόθυμοι να σας καλοδεχτούν και να σας φιλοξενήσουν στον τόπο τους.

Εδώ θα θέλαμε να επισημάνουμε πως τα Αντικύθηρα είναι από τα ελάχιστα μέρη στην Ελλάδα, στα οποία επιτρέπεται το ελεύθερο camping. Αντιστέκονται στην εμπορευματοποίηση του τουρισμού και δέχονται ότι υπάρχει και μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων που θέλουν να ζήσουν κοντά στη φύση. Πιστέψτε με δεν υπάρχει πιο ωραία αίσθηση από το να ξυπνάς το πρωί, να ανοίγεις την πόρτα της σκηνής και να αντικρίζεις μια καταγάλανη θάλασσα η οποία σε καλεί να βουτήξεις στα νερά της, έτοιμη να σε δεχτεί στην αγκαλιά της. Δε συγκρίνεται με το καλύτερο και ακριβότερο ξενοδοχείο όσα αστέρια και να είναι…


Ένα από τα ομορφότερα τοπία που έχουμε συναντήσει, αποτελεί αυτό της Καμαρέλας. Μην παραλείψετε να κολυμπήσετε στα νερά της και να φωτογραφηθείτε δίπλα στα βράχια, που λες ανθρώπινο χέρι τα έχει λαξεύσει  και δημιουργήσει ένα έργο τέχνης.
Ένα επίσης πολύ όμορφο αξιοθέατο, αποτελεί και ο φάρος της Απολυτάρας ο οποίος βρίσκεται στο Νοτιότερο άκρο του νησιού. Χτίστηκε το 1926 και αποτελεί ένα εξαίρετο μνημείο της νεότερης αρχιτεκτονικής. Εύκολη πρόσβαση υπάρχει μόνον εάν διαθέτετε κάποιο πλεούμενο, διαφορετικά σας περιμένουν αρκετές ώρες πεζοπορίας, οι οποίες όμως θα σας ανταμείψουν όταν φθάσετε στον προορισμό σας. Ο φάρος εντυπωσακός και η θέα σου κόβει την ανάσα.
Το νησί είναι ηφαιστιογενές, με αποτέλεσμα να κυριαρχεί ένα άγριο μα συνάμα πανέμορφο τοπίο. Παντού στην ακτογραμμή συναντάς απότομα βράχια τα οποία ορθώνονται κάθετα για πολλές δεκάδες μέτρα. Αυτός είναι και ο λόγος που οι προσβάσημες παραλίες του νησιού για μπάνιο, είναι μόνον τρεις.

Μοναδική όαση στεριάς περικυκλωμένα από μίλια θάλασσας τα Αντικύθηρα αποτελούν ευκαιρία ανάπαυλας για τα πουλιά στη μεταναστευτική διαδρομή τους. Η στρατηγική θέση των Αντικυθήρων έχει διαμορφώσει ένα ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον στο νησί, στο οποίο τα πουλιά αποτελούν βασικό και αναπόσπαστο κομμάτι. Ετσι λοιπόν η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, έχει εγκαταστήσει εκεί σταθμό παρακολούθησης του μεταναστευτικού ρεύματος των πουλιών από την Αφρική προς την Ευρώπη και αντίστροφα.

Τα αρχαία…

Τους καλοκαιρινούς μήνες, πλήθος φοιτητών κυρίως της αρχαιολογίας επισκέπτονται τον τόπο και παίρνουν μέρος στις ανασκαφές που πραγματοποιούνται. Ο οποιοσδήποτε όμως επισκέπτης επιθυμεί να λάβει μέρος στις εργασίες, είναι ευπρόσδεκτος. Πάντα υπάρχει ένα επιπλέον σκαλιστήρι ή φτυάρι για αυτούς που αναζητούν να διευρύνουν τους ορίζοντες τους και να κάνουν κάτι το διαφορετικό.

Ο αρχαίος νεώσοικος...

Πολύ καλά διατηρείται η τειχισμένη αρχαία πόλη που υπήρχε τα ελληνιστικά χρόνια στο βόρειο τμήμα του νησιού, στο Κάστρο, πάνω από τον ορμίσκο του Ξηροποτάμου, όπου βρισκόταν το λιμάνι της. Η πόλη σώζεται ολόκληρη, σε έκταση περίπου 300 στρεμμάτων και θα πρέπει να την κατοικούσαν περίπου 800 άτομα. Από την έως τώρα ανασκαφική έρευνα φαίνεται ότι η οχύρωση κατασκευάστηκε προς τα τέλη του 4 ου ή τις αρχές του 3 ου αι. π.Χ. με μια σημαντική επισκευή προς τα μέσα του 3 ου αι. π.Χ, μετά τις καταστροφικές εκστρατείες των Ροδίων.
Στο μυχό του μικρού κολπίσκου του Ξηροποτάμου, εκεί όπου τα αρχαία χρόνια λειτουργούσε το λιμάνι της Αιγίλας, σώζονται ακόμα τμήματα από τις δέστρες του, ενώ το 1880, κατά την διάρκεια εργασιών, είχε ανακαλυφθεί αφιερωματικό άγαλμα του Απόλλωνος Αιγιλιέως (εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών), καθώς και τμήματα του ιερού του θεού, που βρισκόταν στο λιμάνι. Στη βάση του αγάλματος υπήρχε αφιερωματική επιγραφή από τον Αριστομένη γιό του Αριστομήδους, Θεσσαλό από τις Φέρες και τον Νίκωνα υιό του Κηφισοδώρου από την Αθήνα προς τον θεό. Στον χώρο του αρχαίου λιμανιού σώζονται τμήματα τοίχων που εκτιμάται ότι ανήκαν στο ιερό ή στις εγκαταστάσεις του λιμανιού, καθώς και λαξευμένα στο βράχο σκαλοπάτια που οδηγούσαν στο Κάστρο.


Στα Χαρχαλιανά, στην άμεση γειτονιά του οικισμού του Ποταμού, τον 4 ο ή τον 5 ο αιώνα μ.Χ. δημιουργήθηκε μόνιμος οικισμός που διατηρήθηκε έως και μετά τα Πρωτοβυζαντινά χρόνια. Ανάμεσα στα υλικά κατάλοιπα είναι ορατοί σήμερα πολλοί τάφοι λαξευμένοι στο βράχο, καθώς και πολλά πατητήρια της ίδιας εποχής, λαξευμένα και αυτά στον βράχο.
Τα Αντικύθηρα αποτελούν προορισμό μόνον για όσους αναζητούν την ηρεμία και τη χαλάρωση. Είναι από τα λίγα μέρη στην Ελλάδα τα οποία αντιστέκονται στην εμπορευματοποίηση των πάντων και συνεχίζουν να διατηρούν αναλλοίωτη τη φυσική τους ομορφιά. Οι κάτοικοι φιλικοί και φιλόξενοι από την πρώτη στιγμή σε κάνουν να νιώσεις σαν το σπίτι σου. Σε βάζουν στη ζωή τους και νιώθεις σαν να έχεις γεννηθεί εκεί.




Κοινότητα Αντικυθήρων: Τηλ. 27360-33004