Αντρέας Κατσανέβας : Μελέτη για την ανάπτυξη και απασχόληση στην Αττική

Σημαντικά ευρήματα και καινοτόμες προτάσεις για την ανάπτυξη και απασχόληση στην Αττική περιέχονται στην πρόσφατη αδημοσίευτη μελέτη ομάδας ερευνητών υπό την αιγίδα του Αντρέα Κατσανέβα του Θεοδώρου, ερευνητή κι διδάσκοντα στο Πανεπιστήμιου του Stanford στις ΗΠΑ, η οποία εκπονήθηκε για  λογαριασμό της σύμπραξης ΔΡΑΣΕ ( Δράσεις για την Αττική), όπου συμμετέχουν το Πανεπιστήμιο Πειραιά, το Οικονομικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, η Ελληνική Εταιρεία Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού, και οι Career Gate Test, P-Consulting και Δίαυλος.

Βασικό πόρισμα της μελέτης, μεταξύ πολλών άλλων, είναι ότι, η πληθυσμιακή υπερσυγκέντρωση στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας έχει οδηγήσει την περιοχή σε οικονομικό κορεσμό, είναι  αντιπαραγωγική και αδυνατεί να παράσχει εργασιακές διεξόδους. Γι’ αυτό και  προτείνεται να

παύσει να αποτελεί  πόλο μαζικής εισροής εσωτερικής μετανάστευσης από όλες τις περιφέρειας της χώρας.  Η Αττική μπορεί και οφείλει να αποτελέσει το εφαλτήριο μιας υγιούς οικονομικής και επιχειρηματικής ανάπτυξης καθώς και της απασχόλησης που θα διαχέεται περισσότερο ισομερώς σε όλη τη χώρα.Για το σκοπό αυτό, ειδικότερη έμφαση προτείνεται να δοθεί στην περιφερειακή ανάπτυξη και την επιστροφή στη γη και στη θάλασσα, που αποτελεί την παραδοσιακά ισχύ της ελληνικής οικονομίας, με την προϋπόθεση βέβαια ότι, θα ανταποκρίνεται στα σύγχρονα δεδομένα του διεθνούς ανταγωνισμού.

Αναγκαία είναι η ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης, της εγχώριας παραγωγής, των και των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών, η καθιέρωση σήματος ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών,  σήματος παραδοσιακών ελληνικών προϊόντων, και σήματος οικολογικών ελληνικών προϊόντων. Επίσης, σκόπιμη είναι η στήριξη υγιών βιομηχανικών και κατασκευαστικών μονάδων, καθώς και ξ αξιοποίηση του ορυκτού και ενεργειακού πλούτου της χώρας, με σεβασμό στον περιβάλλοντα χώρο. 

Ως στρατηγικοί τομείς της ελληνικής οικονομίας που εμφανίζουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και πρέπει να αξιοποιηθούν κατάλληλα είναι, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις της επιστημονικής ομάδας του έργου είναι οι ακόλουθοι :  

·        ο ορυκτός και ενεργειακός πλούτος,

·        η εναλλακτική ενέργεια,

·        ο ποιοτικός, θαλάσσιος, ιατρικός, συνεδριακός, αρχαιολογικός και θρησκευτικός τουρισμός, 

·        η ιατρική και κοινωνική φροντίδα,

·        η σύγχρονη, ανταγωνιστική  και οικολογική γεωργία,

·        η βιομηχανία τροφίμων και ποτών,

·        η βιομηχανία λιπασμάτων,

·        η φαρμακοβιομηχανία,

·        οι μηχανολογικές κατασκευές και επισκευές,

·        ο ιματισμός και η μόδα,

·        η ναυτιλία και τροφοδοσία πλοίων,

·        τα ναυπηγεία και οι ναυπηγοεπισκευές,

·        οι κατασκευές και τα δομικά υλικά,

·        η τσιμεντοβιομηχανία και χαλυβουργία,

·        οι μεταφορές και τα logistics,

·        η βιομηχανία αμυντικών προϊόντων,

·        η πληροφορική και οι τηλεπικοινωνίες,

·        η καινοτομία, η έρευνα και οι νέες τεχνολογίες,

·        οι εκπαιδευτικές υπηρεσίες και  ειδικότερα

·        η δημιουργία διεθνών Πανεπιστημιακών και ερευνητικών φορέων υψηλού επιπέδου που θα προσελκύσουν φοιτητές από όλο τον κόσμο, με συνακόλουθα οικονομικά και εθνικά οφέλη.

Η  σημερινή οικονομική κρίση και τα αδιέξοδα στην αγορά εργασίας, απαιτούν εντατικοποίηση της προσπάθειας όλων των φορέων ώστε να μην επιβεβαιωθούν οι δυσοίωνες προβλέψεις για μεγαλύτερη αύξηση του ποσοστού ανεργίας με πολλαπλά οδυνηρές επιπτώσεις για την οικονομική πορεία της χώρας και την κοινωνική συνοχή. 

Απαιτείται προσπάθεια και συνεργασία των κοινωνικών εταίρων με στόχο τη στήριξη των παραγωγικών δομών, η ενίσχυση της υγιούς επιχειρηματικότητας και απασχολησιμότητας. Μέτρα που οδηγούν στη μεγιστοποίηση της χρήσης των υπαρχουσών πόρων (δικτύωση επιχειρήσεων, συνεργασία επιχειρήσεων με ακαδημαϊκά – ερευνητικά ιδρύματα κ.λπ.), εκτιμάται ότι μπορούν να συνδράμουν προς την κατεύθυνση αυτή. Επιπλέον, απαιτείται στήριξη της απασχόλησης και της αυτοαπασχόλησης με καινοτόμες και όχι απλώς επιδοματικές πολιτικές. 

Η απλοποίηση των διαδικασιών ένταξης και λειτουργίας επιχειρήσεων, η συνεχής ενημέρωση επιχειρήσεων, η συνεχιζόμενη κατάρτιση ανέργων και απασχολούμενων ώστε να ανταποκρίνονται στις επιταγές του ανταγωνιστικού εργασιακού περιβάλλοντος κρίνονται απολύτως αναγκαίες. Με δεδομένες τις διαφορές σε επίπεδο περιφερειών θεωρείται επιτακτική η ανάγκη υιοθέτησης περιφερειακής αναπτυξιακής που θα ενισχύει τα επιμέρους ανταγωνιστικά τους πλεονεκτήματα.

Αναπτυξιακές παρεμβάσεις για την Αττική

Η έλευση της οικονομικής κρίσης έχει δημιουργήσει μεγάλα ρήγματα στην αξιοποίηση του εργατικού μας δυναμικού, αφού η ανεργία σήμερα καταγράφει πρωτοφανή υψηλά επίπεδα της τάξης του 27% και 50% για τους νέους, μεγάλος αριθμός από τους οποίους  αναγκάζεται να μεταναστεύσει στο εξωτερικό για εύρεση εργασίας. Η ανάγκη χάραξης καινοτόμου και συγκροτημένης πολιτικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση σε τομείς που έχουν ειδικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα για τη χώρα και την Αττική ειδικότερα, είναι πρώτιστης σημασίας. Για το σκοπό αυτό, απαραίτητη είναι  η σύνδεση της εκπαίδευσης με τις τοπικές ανάγκες και τις προοπτικές της αγοράς εργασίας, η ισχυρή ενίσχυση της επαγγελματικής-τεχνικής εκπαίδευσης, της συνεχιζόμενης κατάρτισης και η ριζική αναβάθμιση του επαγγελματικού προσανατολισμού.

Από τους μελετητές του παρόντος, ειδικότερα προτεινόμενα αναπτυξιακά μέτρα για την Αττική μεταξύ άλλων είναι :

• η επιτάχυνση των έργων κυκλοφοριακής ανακούφισης, όπως η επέκταση της Αττικής οδού και του μετρό και η δημιουργία θέσεων στάθμευσης,
• η κατασκευή συνεδριακών και εκθεσιακών κέντρων,
• οι αισθητικού τύπου αναπλάσεις ακαλαίσθητων κτιριακών συγκροτημάτων και η ύπαρξη κεντρικών αρχιτεκτονικών υποδειγμάτων για την ανέγερση νέων κτιρίων, που κατά την άποψή μας, θα έπρεπε να προσομοιάζουν στα παραδοσιακά νεοκλασικά κτίρια,
• η περαιτέρω ανάδειξη της αρχαιολογικής μας κληρονομιάς,
• η δημιουργία Πάρκου Μυθολογίας και Ιστορίας στο κτήμα Τατοΐου, ή αλλού,
• η δημιουργία ενός μεγάλου Ενυδρείου σε παραθαλάσσιο δήμο της Αττικής, όπου θα εμπεριέχονται δείγματα του τεράστιου πλούτου των ελληνικών θαλασσών,
• η δημιουργία ναυτιλιακού μουσείου υψηλών προδιαγραφών,
• η δημιουργία  γηπέδου γκολφ, που με χαμηλό κόστος μπορεί να κατασκευαστεί άμεσα στο αεροδρόμιο του Τατοΐου, στο δήμο Αχαρνών, ή αλλού.
• Δημιουργία πίστας για αγωνιστικά αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες στον Ιππόδρομο ή σε άλλο κατάλληλο χώρο

Η Αθήνα, μεταξύ άλλων, αποτελεί κεντρικό σημείο των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών της χώρας. Ο κλάδος χαρακτηρίζεται από σημαντικές διεργασίες στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού, της αναδιάρθρωσης της οικονομικής δραστηριότητας και της παραγωγής νέων προϊόντων. Σχετική δυναμική έχουν αποκτήσει οι επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες συμβούλων, πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, η οποία έχει βέβαια συγκρατηθεί με την έλευση της οικονομικής κρίσης.

Ορισμένες ελληνικές εταιρείες του κλάδου έχουν επιτύχει υπολογίσιμη διείσδυση στη διεθνή αγορά, μέσω και των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διείσδυση αφορά κυρίως το χώρο της Ανατολικής Ευρώπης και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ενώ στις υπόλοιπες αγορές η πρόσβαση είναι οριακή.

Ένας μικρός αριθμός έργων παροχής συμβουλών ή μελετητικού περιεχομένου έχουν ανατεθεί σε ελληνικές ερευνητικές ομάδες απευθείας από τις Βρυξέλλες. Οι επιχειρήσεις του κλάδου σε μεγάλο βαθμό παρέχουν, άμεσα ή έμμεσα, υπηρεσίες προς το δημόσιο ή χρηματοδοτούνται από αυτό. Ο κύριος όγκος εργασιών τους βρίσκεται στην Αθήνα και κατά δεύτερο λόγο, σε ποσοστά της τάξης του 15%, στη Θεσσαλονίκη. Ισχυρή είναι  ειδικότερα η προοπτική των επιχειρήσεων πληροφορικής. Οι μεταφορές και τα logistics αποτελούν επίσης ένα σημαντικό κομβικό σημείο με τεράστιες αναπτυξιακές δυνατότητες για την Περιφέρεια Αττικής.

Η μεγάλη ανάγκη και προοπτική απόρριψης και αξιοποίησης των απορριμμάτων, παρ΄όλες τις περιβαλλοντικές  τοπικιστικές αντιρρήσεις που υπάρχουν, αποτελεί ισχυρή αναπτυξιακή και αντιρυπαντική προοπτική για την Αττική, που κάθε άλλο παρά δεν είναι συμβατή με την προστασία του περιβάλλοντος.

Επισημαίνεται επίσης, η σκοπιμότητα για την  ανασυγκρότηση του αστικού περιβάλλοντος, αντιμετωπίζοντας κατά το δυνατόν υπαρκτές ελλείψεις σε σχετικές υποδομές (πχ. βιολογικός καθαρισμός λυμάτων, δίκτυα αποχέτευσης, επαναχωροθέτηση χωματερών, δίκτυα ύδρευσης και διυλιστήρια νερού, διευθέτηση ρεμάτων, αναδασώσεις, αναπλάσεις ακτών κλπ Χάρτης ). Και αυτό, παρ’ όλη τη διαπιστωμένη ικανοποιητική πρόοδο που έχει συντελεστεί τα τελευταία δέκα χρόνια σε αστικές υποδομές.

Στα ίδια πλαίσια, προτείνεται η στήριξη και επαναχωροθέτηση του παραγωγικού τομέα με ειδικές παρεμβάσεις στις μεταφορές, στις υποβαθμισμένες περιοχές, στον τουρισμό, στον πολιτισμό, στην έρευνα και υποστήριξη παραγωγικών δραστηριοτήτων, καθώς και στις υποδομές και δράσεις του πρωτογενή τομέα. Μεταξύ άλλων αναφέρονται εδώ τα ακόλουθα :

• η ολοκλήρωση του περιφερειακού δακτυλίου,
• η βελτίωση της ΒΙΟΠΑ-ΒΙΠΑ, η αξιοποίηση  της περιοχής του Ελαιώνα,
• η αποκατάσταση αρχαιολογικών μνημείων,
• η δημιουργία και εξοπλισμός εργαστηρίων για τον έλεγχο των εισαγόμενων προϊόντων, των ζωοτροφών, των φυτοφαρμάκων, φυτυγειονομικούς ελέγχους κλπ..

Από άποψη χωροταξικής κατανομής, ο τομέας παροχής δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών στην Αθήνα συναρτάται με τη χωροταξική εξειδίκευση του δικτύου των κεντρικών δημόσιων και ημιδημόσιων υπηρεσιών. Η πρωτεύουσα αποτελεί το ισχυρό παραδοσιακό κέντρο της δημόσιας διοίκησης, με τις όποιες ανάλογες συνέπειες έχει αυτή η διαπίστωση για τη δομή της απασχόλησης και των επαγγελμάτων.

Η Αττική μπορεί να καταστεί σημαντικό κέντρο ιατρικών υπηρεσιών και ιατρικού τουρισμού  με την αξιοποίηση υπαρχουσών και νέων μονάδων για την προσέλκυση μεγάλου αριθμού ξένων επισκεπτών. Ανάλογες προοπτικές υπάρχουν, εφ’ όσον προσανατολιστούν και αναπτυχθούν τα υπάρχοντα  Πανεπιστημιακά και ερευνητικά κέντρα στην προσέλκυση ξένων φοιτητών και Ελλήνων επιστημόνων που διαπρέπουν διεθνώς. Η Ελλάδα και ειδικότερα η Αθήνα, είναι η «,Πατρίδα της Γνώσης», διαθέτει εξαίρετο κλίμα, βρίσκεται στο καλύτερο γεωγραφικό σημείο μεταξύ βορρά και νότου, δύσης και ανατολής και διαθέτει ένα τεράστιο εκπαιδευτικό δυναμικό διεθνώς, που εφ’ όσον αξιοποιηθεί κατάλληλα, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εφαλτήριο οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης.

Σημ.:  Η μελέτη έγινε στα πλαίσια του προγράμματος ΤΟΠΣΑ για το ΕΣΠΑ Αττικής και αφορά την ένταξη στην αγορά εργασίας ύστερα από εντατική εκπαίδευση στην ελεγκτική λογιστική 70 πτυχιούχων Πανεπιστημίων και ΤΕΙ οικονομικής κατεύθυνσης. Όπως προέκυψε από τη μελέτη, οι ορκωτοί λογιστές είναι από τα ελάχιστα επαγγέλματα με ικανοποιητικές προοπτικές απορρόφησης στην αγορά εργασίας στη σημερινή εποχή της οικονομικής κρίσης.