Το Grexit και το οικονομικό αδιέξοδο της Ελλάδας

Του Νίκου Λάου

Ο ειδικός στην οικονομική ιστορία Barry Eichengreen, καθηγητής Οικονομικών και Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Μπέρκλεϊ, μιλώντας πρόσφατα στην ετήσια συνεδρίαση της American Economic Association, με θέμα την κρίση του ευρώ, δήλωσε ότι οι επιπτώσεις της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ θα ισοδυναμούσαν, με την κατάρρευση της «Lehman Brothers στο τετράγωνο» (βλ. το σχετικό link: http://www.marketwatch.com/story/greek-euro-exit-would-be-lehman-brothers-

squared-economist-2015-01-03?siteid=rss&rss=1). Σύμφωνα λοιπόν με τον καθηγητή Barry Eichengreen, εάν μια νέα ελληνική κυβέρνηση αποφασίσει να φύγει από την ευρωζώνη, θα προκαλέσει καταστροφική αναταραχή στις χρηματοοικονομικές αγορές, ακόμη χειρότερη κι από την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008.

Σε εσωτερικό επίπεδο, στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Eichengreen, μια τέτοια απόφαση θα επέφερε φυγή κεφαλαίων από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και από το ελληνικό χρηματιστήριο και τελικά θα επιβάλλονταν περιορισμοί στις κινήσεις κεφαλαίου, προκειμένου να ανακοπεί η ανεξέλεγκτη, μαζική φυγή κεφαλαίου εκτός Ελλάδας. Επίσης, στην ίδια ομιλία του, ο Eichengreen επεσήμανε ότι η ελληνική έξοδος από την ευρωζώνη θα μεταδιδόταν και σε άλλες χώρες, εφόσον διάφορα funds θα κερδοσκοπούσαν επάνω σε σενάρια εξόδου και άλλων χωρών από την ευρωζώνη.

Στις 3 Ιανουαρίου 2015, ένας  ακόμη από τους σημαντικότερους οικονομόλογους των ΗΠΑ, ο Martin Feldstein, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο οποίος ανέκαθεν ασκούσε σκληρή κριτική εναντίον του ευρώ, δήλωσε ότι όλες οι προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι τώρα για να επιστρέψει η Ευρώπη σε υγιή επίπεδα οικονομικής μεγέθυνσης έχουν αποτύχει. «Νομίζω ότι μπορεί ίσως να μην υπάρξει τέλος στην κρίση του ευρώ», είπε κατά λέξη ο καθηγητής Martin Feldstein, προσθέτοντας ότι οι εναλλακτικές προτάσεις πολιτικής που έχουν ακουστεί μέχρι τώρα, περιλαμβανομένης ακόμη και της πρότασης για την εφαρμογή μιας μεγάλης κλίμακας πολιτικής ποσοτικής διευκόλυνσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (δήλαδή έκδοση περισσότερου ευρώ και ευρωομολόγων) «δεν είναι κατά την κρίση μου πιθανό να αποδειχθούν περισσότερο επιτυχημένες». Απλώς, το ίδιο το ευρώ έχει δομικά προβλήματα.

Γι’ αυτό, σύμφωνα με τον Feldstein, αν το ευρώ πρόκειται να επιβιώσει, πρέπει κάθε χώρα μέλος της ευρωζώνης ατομικά να αφεθεί να εφαρμόσει τη δική της φορολογική πολιτική, με σκοπό, δια της μείωσης των φόρων, να ενισχύσει τη ζήτηση, μειώνοντας παράλληλα τον φόρο προστιθέμενης αξιάς για την επόμενη πενταετία, ώστε να αυξηθεί η κατανάλωση. Αυτή η δημοσιονομική χαλάρωση βεβαίως, την οποία ο Feldstein προτείνει ως απαραίτητη προϋπόθεση επιβίωσης του ευρώ, απαιτεί ανοχή, βραχυπρόθεσμα, στη δημιουργία εθνικών ελλειμμάτων μεγαλύτερων από εκείνα που επιτρέπει η Συνθήκη του Μάσστριχτ.

Ειδικότερα ως προς το ζήτημα της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, ο Feldstein επεσήμανε ότι, όσο κόστος κι αν έχει για τα μέλη της ευρωζώνης το να κρατήσουν την Ελλάδα εντός του ευρώ, ακόμη και κατόπιν νέας διαπραγμάτευσης του ελληνικού χρέους, οι χώρες μέλη της ευρωζώνης είναι υποχρεωμένες να το «καταπιούν» αυτό το κόστος, διότι το κόστος που θα είχε η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ για τις χώρες μέλη της ευρωζώνης θα ήταν μεγαλύτερο και δυσκολότερα διαχειρίσιμο (βλ. το σχετικόlink: http://usabusinessdaily.com/2015/01/capitol-report-greek-euro-exit-would-be-lehman-brothers-squared-economist/).

Η κατάσταση της Ελλάδας και η ατελέσφορη ρητορεία της κυβέρνησης Σαμαρά

Σύμφωνα με τον τελευταίο προϋπολογισμό της κυβέρνησης Σαμαρά, η Ελλάδα, το  2015, θα επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα στον προϋπολογισμό της (πριν δηλαδή συνυπολογιστούν τα χρεολύσια) ύψους 3,3 δις ευρώ, που αντιστοιχεί στο 3 τοις εκατό του Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος της χώρας, πράγμα που αποτελεί και στόχο του προγράμματος «διάσωσης» της χώρας από την Τρόικα. Ενώ όμως η κυβέρνηση Σαμαρά κατέθεσε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και προσδοκά πλεόνασμα το 2015, οικονομικοί αναλυτές της Bank of America Merill Lynch επισημαίνουν ότι η επόμενη κυβέρνηση, πιθανόν, υπό τον Τσίπρα, «θα αντιμετωπίσει μια μαύρη τρύπα στον προϋπολογισμό ύψους τουλάχιστον 28 δις ευρώ στα πρώτα δύο χρόνια της νέας διακυβέρνησης», επιπλέον των 17 δις ευρώ που κληθεί να πληρώσει για την αποπληρωμή του χρέους μέσα στον πρώτο χρόνο της διακυβέρνησης.

Αυτή η μαύρη τρύπα των 28 δις ευρώ προκύπτει από τον υπολογισμό των τόκων του χρέους και του πακέτου διάσωσης των 245 δις ευρώ. Αντίθετα, η κυβέρνηση Σαμαρά ανακοίνωσε την προσδοκία της για πρωτογενές πλεόνασμα χωρίς να συνυπολογίζει το κόστος των τόκων με τους οποίους βαρύνεται το χρέος και το πακέτο διάσωσης της Ελλάδας.Ακόμη όμως κι αν η Τρόικα μηδένιζε τους τόκους δανεισμού της Ελλάδας και ακόμη κι αν η Ελλάδα επετύγχανε πλεόνασμα 3 δις ευρώ κάθε χρόνο, θα απαιτούνταν 81 χρόνια για να αποπληρώσει η Ελλάδα το χρέος της. Για τους οικονομικούς αναλυτές της Bank of America Merill Lynch, δεν υπάρχει ρεαλιστικό σχέδιο με το οποίο η Ελλάδα θα μπορούσε να αποπληρώσει χρέος 245 δις ευρώ και γι’ αυτό απλώς η Ελλάδα δεν πρόκειται να αποπληρώσει τέτοια οφειλή.

Συστημικό πρόβλημα στην ευρωζώνη

 Πέρα από το τι συμβαίνει στην Ελλάδα, ολόκληρο το σύστημα της ευρωζώνης κλυδωνίζεται. Εκτός από την Ελλάδα, ούτε η Ιταλία, ούτε η Ισπανία, ούτε η Πορτογαλία είναι σε θέση να αποπληρώσουν τα χρέη τους.    Επιπλέον, το πολιτικό σύστημα της Ευρωζώνης βρίσκεται σε κρίση, αγνοώντας ή και περιφρονώντας την κοινωνική πραγματικότητα. Εξ ου και αναδεικνύονται αντικομφορμιστικές πολιτικές δυνάμεις, όπως η ριζοσπαστική Αριστερά του Αλέξη Τσίπρα στην Ελλάδα, η ριζοσπαστική Δεξιά της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, η ριζοσπαστική Αριστερά του Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία και η ριζοσπαστική Αριστερά του Πάμπλο Ιγκλέσιας Τουριόν στην Ισπανία. Οι παραδοσιακές πολιτικές και οικονομικές ελίτ της ΕΕ/Ευρωζώνης αποδεικνύονται ανίκανες να διαμορφώσουν μια νέα στρατηγική κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης και γι’ αυτό δεν μπορούν να αποτελέσουν μέρος της λύσης των μεγάλων προβλημάτων της Ευρώπης, ασχετώς το ποιες είναι αυτήν τη στιγμή οι υπαρκτές εναλλακτικές πολιτικές δυνάμεις. Πάντως, οι παραδοσιακές πολιτικές και οικονομικές ελίτ της ΕΕ/Ευρωζώνης έχουν αποτύχει.

 Ο Νικόλαος Λάος είναι Εταίρος της R‐Techno private intelligence company