Ο χρυσός κανόνας για τις σωστές επιλογές επαγγελμάτων και σταδιοδρομίας

Ο χρυσός κανόνας για τις σωστές επιλογές επαγγελμάτων  και σταδιοδρομίας είναι μια σύγχρονη μέθοδος επαγγελματικής συμβουλευτικής που έχει εφαρμοστεί με ιδιαίτερη επιτυχία στην πράξη επί σειρά ετών. Συνδυάζει τα ευρήματα του C.G.T. για τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις,τις προτιμήσεις, τα ταλέντα ενός ατόμου με το βαθμό θέλησης,τις μαθησιακές επιδόσεις, την
οικογενειακή κατάσταση, καθώς και με εξωγενή δεδομένα, όπως οι προοπτικές της αγοράς εργασίας και των επαγγελμάτων. Συνοπτικά, ο χρυσός κανόνας για τις σωστές επαγγελματικές επιλογές επικεντρώνεται στους ακόλουθους πέντε παράγοντες :

1.   Ενδιαφέροντα, προτιμήσεις,κλίσεις, ταλέντα, 

2.   Επιδόσεις και θέληση,

3.    Οικογενειακά και οικονομικά δεδομένα

4     Αγορά εργασίας και προοπτικές επαγγελμάτων

5.    Τυχαίοι παράγοντες.

Ενδιαφέροντα, προτιμήσεις,κλίσεις, ταλέντα 

Τα συγκεκριμένα ενδιαφέροντα, οι προτιμήσεις, οι κλίσεις, τα ταλέντα  του κάθε ατόμου

 αποτελούν το βασικότερο χαρακτηριστικό της επαγγελματικής του προσωπικότητας. Το

 δεδομένα αυτά, προσδιορίζονται με ακρίβεια και αξιοπιστία από το C.G.T. και χρησιμοποιούνται ως

 βάση για  την συμβουλευτική διαδικασία, σε συνδυασμό με τους άλλους παράγοντες που

 αναφέρονται συνοπτικά  εδώ.  Με δεδομένο ότι, σήμερα υπάρχει  τεράστιος αριθμός επαγγελματικών

 επιλογών, ειδικότερη προσοχή απαιτείται στο να  αποφευχθούν όσα από αυτά δεν

 ταιριάζουν στα  ενδιαφέροντα, τις προτιμήσεις, κλίσεις και τα ταλέντα του συμβουλευόμενου, είναι

 δηλ. ασύμβατα με την επαγγελματική του προσωπικότητα.

Επιδόσεις και θέληση

Οι μαθησιακές επιδόσεις αποτελούν μια πρώτη ένδειξη των κατευθύνσεων και κυρίως του επιπέδου σπουδών και εργασιακής ιεραρχίας όπου μπορεί να στοχεύει ένας συμβουλευόμενος Όταν ένας μαθητής έχει πολύ καλές επιδόσεις στο σχολείο, είναι εύλογο να επιλέξει να εισαχθεί σε σχολές με υψηλές βάσεις εισαγωγής, με την προϋπόθεση βέβαια ότι του ταιριάζουν τα σχετικά επαγγέλματα. Εξ΄ίσου σημαντικός είναι και ο  βαθμός θέλησης του που προσδιορίζεται από τους δείκτες της αυτοεικόνας και αποφασιστικότητας, όπως προκύπτουν από τη χορήγηση του C.G.T.και εμφανίζονται στη σχετική έκθεση αποτελεσμάτων. 

Οι μαθησιακές επιδόσεις και ο  βαθμός θέλησης μαζί,  παρέχουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το επίπεδο της πιθανής επαγγελματικής ανέλιξης του κάθε ατόμου. Και σε συνδυασμό με τις επαγγελματικές προτιμήσεις, τα ενδιαφέρονται, τις κλίσεις, τα ταλέντα, συναποτελούν τον κεντρικό πυρήνα της ατομικής αυτογνωσίας, το «γνώθι σαυτόν», που οφείλει να κατακτήσει ο συμβουλευόμενος στην αναζήτηση του επαγγελματικού του μέλλοντος. 

Οικογενειακά και οικονομικά δεδομένα

Η παράδοση και τα οικονομικά δεδομένα της οικογένειας του συμβουλευόμενου,  βαρύνουν επίσης κατά περίπτωση στην πλάστιγγα των επαγγελματικών επιλογών και της πιθανής ιεραρχικής του ανέλιξης. Συχνά το επάγγελμα του πατέρα, της μητέρας, η οικογενειακή επιχείρηση, είναι μια αξιόμαχη  προοπτική για το επαγγελματικό μέλλον των νέων. Αλλά  είναι επίσης λάθος να επιμένουν οι γονείς στο να επιβάλουν τις δικές τους επιθυμίες ή και απωθημένα, για τις σπουδές και το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν τα παιδιά τους.  Επίσης,ο τόπος που είναι εγκατεστημένη μια σχολή έχει ειδική σημασία  για τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές.

Προοπτικές των επαγγελμάτων, των συνθηκών και αμοιβών εργασίας

Η αγορά εργασίας και οι προοπτικές των επαγγελμάτων, αποτελούν ένα σημαντικό εξωγενή παράγοντα για τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές. Ο μέσος άνθρωπος, από μια σειρά επαγγελμάτων που του ταιριάζουν, είναι λογικό να διαλέγει συνήθως εκείνα που έχουν καλές προοπτικές και να αποφεύγει όσα είναι κορεσμένα. Αν όμως ορισμένα επαγγέλματα δεν ταιριάζουν στις κλίσεις ενός ατόμου, δε θα πρέπει να επιλέγονται, όσο εξαιρετικές και αν είναι οι προοπτικές τους. Όμως, άτομα με υψηλές επιδόσεις και ισχυρή θέληση, μπορούν να πάρουν το ρίσκο της επιλογής κορεσμένων επαγγελμάτων, με την προϋπόθεση ότι ταιριάζουν στην επαγγελματική τους προσωπικότητα. Οι συνθήκες και οι αμοιβές εργασίας, το είδος, το περιεχόμενο, το κύρος των επαγγελμάτων, συνεξετάζονται επίσης για τις επαγγελματικές επιλογές.

Τυχαίοι παράγοντες

Οι τυχαίοι παράγοντες, οι απρόσμενες καλότυχες ή κακότυχες συμπτώσεις και συγκυρίες  της ζωής, μπορεί να διαδραματίσουν επίσης σημαντικό ρόλο στη σταδιοδρομία και την προσωπική  ζωή του κάθε ανθρώπου. Σημασία εδώ έχει  να μπορεί να δει ο καθένας πότε και προς ποια κατεύθυνση η τύχη του χτυπά την πόρτα και να κάνει τη σωστή επέμβαση στο μέλλον του.

Ο χρυσός κανόνας

Το θεώρημα του «χρυσού κανόνα» συνδυάζει τα παραπάνω δεδομένα  και οδηγεί στη διαπίστωση ότι: άτομα με υψηλές επιδόσεις και ισχυρή θέληση, μπορούν να επιλέγουν από ευρύτερο πεδίο επαγγελμάτων που τους ταιριάζουν ακόμα και από εκείνα με αρνητικές προοπτικές ή εκείνα που δε συντρέχουν στην περίπτωσή τους άλλοι θετικοί παράγοντες όπως τα οικογενειακά, τα οικονομικά, τα εκπαιδευτικά δεδομένα. 

Αντίθετα, άτομα με χαμηλές επιδόσεις χωρίς σοβαρές ελπίδες βελτίωσής τους και με  αδύναμη θέληση, είναι προτιμότερο να στρέφονται σε σπουδές και επαγγέλματα που κατ’ αρχήν τους ταιριάζουν και κατά δεύτερο λόγο έχουν διαπιστωμένες καλές προοπτικές στην αγορά εργασίας, ή  για τα οποία συνυπάρχουν και άλλοι θετικοί παράγοντες από τους προαναφερθέντες. 

Όσο υψηλότερες είναι οι μαθησιακές επιδόσεις και ο βαθμός θέλησης ενός ατόμου, τόσο ευρύτερη μπορεί να είναι η δυνατότητα, το  «ρίσκο» επιλογής επαγγελμάτων που αντιπροσωπεύονται από περιορισμένες θέσεις στην αγορά εργασίας και το μείγμα των επιμέρους παραγόντων  είναι αρνητικό ή πολύ αρνητικό.

Ειδικές επισημάνσεις

Σήμερα υπάρχουν πολύ περισσότερα από ένα επαγγέλματα που ταιριάζουν στον καθένα. Αν για κάποιους λόγους, δεν είναι εφικτή η επιλογή του πρώτου σε προτίμηση επαγγέλματος, οφείλει και μπορεί να προχωρήσει στα επόμενα. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επιλέξει εκείνα που του είναι κατ’ εξοχήν απωθητικά. «Μπορεί πάντοτε να υπάρξει μια άλλη εργασιακή αγάπη για τον καθένα, αν η πρώτη δε βρεθεί στο δρόμο του». 

Επισημαίνεται επίσης ότι, σήμερα, ένας εργαζόμενος είναι πολύ πιθανό να υποχρεωθεί να αλλάξει ένα ή περισσότερα επαγγέλματα στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, για αυτό και θα πρέπει να είναι έτοιμος για πιθανές μετεκπαιδεύσεις. Σε όλα τα επαγγέλματα μέσης και κυρίως υψηλής εκπαίδευσης και εργασιακής ιεραρχίας, απαραίτητη είναι η γνώση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, της αγγλικής γλώσσας, καθώς και η διαρκής ανανέωση των γενικών και ειδικών γνώσεων και εμπειριών. 

Ολοκληρωμένος άνθρωπος και επιτυχημένος επαγγελματίας είναι εκείνος που έχει πνευματικές ανησυχίες και ευαισθησίες, εμμένει σε υψηλές αξίες και αρχές, αναζητά τη μόρφωση, τη γνώση,την καινοτομία, ασχολείται με την τέχνη και τη λογοτεχνία, την προστασία του περιβάλλοντος, συμμετέχει σε δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης, αναπτύσσει κριτική και δημιουργική σκέψη, ενεργεί με εντιμότητα, ήθος και διορατικότητα και δραστηριοποιείται θετικά για το δικό του αλλά και για το γενικότερο καλό

Η τελική απόφαση για τις επιλογές σπουδών και επαγγελμάτων

Η όλη διαδικασία, τα βήματα μέχρι τη λήψη της τελικής απόφασης για τις επιλογές σπουδών, επαγγελμάτων και σταδιοδρομίας, πρέπει να γίνει  έγκαιρα και έγκυρα, με σοβαρότητα και σύνεση, με τη λήψη σύγχρονων τεστ επαγγελματικών επιλογών, τη συνδρομή  συμβούλων σταδιοδρομίας και τη συζήτηση με γονείς και εκπαιδευτικούς. Πρόκειται για μια σημαντικότατη  απόφαση που θα προκαθορίσει τη ζωή του κάθε ανθρώπου. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, το μέλλον ανήκει σ’ αυτούς που το προετοιμάζουν.

---

 Ο Θεόδωρος Κατσανέβας (Ph.D, L.S.E., Μ.Α. Warwick), είναι Ομότιμος καθηγητής της οικονομικής της εργασίας, της διοίκησης ανθρώπινων πόρων και του επαγγελματικού προσανατολισμού στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και τ. Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού. Βλ. επίσης την ιστοσελίδα της επιστημονικής ομάδας του υπογράφοντος www.careergatetest.com,  www.careergatetest.gr, www.careergate.cy για σχετικές έρευνες